Eski Başbakanlardan Recep Peker’in “Açız” Diye Bağıran Halka “Açsanız Bok Yiyin” Dediği İddiası Doğrulanamıyor
Eski Başbakanlardan Mehmet Recep Peker’in 1946 yılında Kütahya’da “açız” şeklinde kendisine seslenen halka “açsanız b.k yiyin” dediği iddia edilmektedir. Recep Peker’in halka dışkı yemeyi tavsiye ettiği yönündeki bu iddiaya kaynak olarak Necati Doğru’nun Milliyet Gazetesindeki 1986 ve 1989 yıllarındaki köşe yazısının sunulduğu görülmektedir. Ülkenin başbakanının halkına ekmek yerine dışkı yemelerini söylediği iddiasının 40 yıl sonra Necati Doğru’nun köşe yazısında zuhur etmesi öncesinde basın yayın organlarında, Meclis kürsüsünde, basılı eserlerde mutlaka yer almış olması gerektiği düşünülmektedir. Yapılan kaynak taramasında bu yönde bir ize rastlanamamıştır. Anılan iddiaya köşesinde yer veren Necati Doğru, ismini hatırlayamadığı bir anı kitabından alıntı yaptığını aktarmıştır. Bu haliyle, ilgili anı anlatısının başka delillerle ya da tanıklıklarla desteklenmediği sürece gerçek olarak addedilemeyeceği, sadece tek kişinin beyanına dayanarak Recep Peker’in bu yönde bir söylemde bulunduğu iddiasının doğruluğunun teyit edilemeyeceği değerlendirilmektedir.
Mehmet Recep Peker (1889-1950), 7 Ağustos 1946 – 10 Eylül 1947 tarihleri arasında da Başbakanlık, 1931-1936 yılları arasında Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Sekreterliği ve 2., 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. dönem (Kütahya= Milletvekilliği görevlerini üstlenmişti.
Çok partili siyasi hayatımızın mihenk taşını oluşturan, açık oy gizli sayım yöntemiyle 1946 yılında gerçekleştirilen genel seçimlerin ardından Başbakanlık koltuğuna oturan Recep Peker’in 1946 yılında Kütahya’da vatandaşlara “dışkı yiyin” şeklinde bir söylemde bulunduğu iddia edilmektedir.
Recep Peker’in halka “açsanız b.k yiyin” dediğini öne süren paylaşım
Recep Peker’in halka “ekmek yoksa b.k yiyin” dediğini iddia eden paylaşım
Recep Peker’in halkta “ekmek yoksa b.k yiyin” dediği iddiasını içeren görsel
Recep Peker’in Bahse Konu İfadeyi Kullandığı İddiasının Kaynağı Necati Doğru’nun Köşe Yazıları
Sosyal medyada yer alan Recep Peker’in halka “açsanız dışkı yiyin” dediğini iddia eden paylaşımlarda Necati Doğru’nun Milliyet Gazetesindeki köşe yazısına atıf yapıldığı görülmektedir:
“(Chp Tek Parti Yönetimi’nin) Başbakanlardan Recep Peker, Kütahya’da seçim konuşması yaparken meydanda toplanan köylüler, ‘Açız.. Açız..’ diye bağırdılar. Recep Peker de köylülere ‘Pasta yiyin’ demedi. Onlara ‘Açsanız… Bok yiyin!’ diye seslendi. (Milliyet; Necati Doğru; 27 Şubat 1989)”
Sosyal medya dışında basılı eserleri incelediğimizde Abdurrahman Dilipak’ın Menderes Dönemi adlı kitabında Recep Peker’in halka “açsanız b.k yiyin” sözünü söylediğini yine Necati Doğru’ya atıfla ileri sürdüğü görülüyor (Abdurrahman Dilipak (1990). Menderes Dönemi. Yakın Tarihimiz: 4, Beyan Yayınları, Damla Ofset, İkinci Baskı, İstanbul):
“1945’lerdeki İnönü hükümetinin halk önündeki durumunu 27.2.89’da Milliyette N. Doğru imzası ile yayınlanan şu satırladan izleyelim: “İsmet İnönü’nün yoksul köylülere çektirdiğini kimse çektirmedi. 1945’lerde 2. Dünya Savaşı yıllarının yarattığı seferberlik günlerinde İnönü, ordunun iaşesini küçük topraklı köylünün sırtına yıktı. TMO aracılığı ile yaptığı alımlarda büyük köylünün malını, dış piyasalarda değerlendirip onları zengin etti. Bu yüzden 1946’da başbakanlardan Recep Peker, Kütahya’da seçim konuşması yaparken meydana toplanan köylüler, “Açız .. açız .. ” diye bağırdılar. Recep Peker de köylülere “pasta yiyin” demedi. Onlara” açsanız bok yiyin” diye seslendi.”
Abdurrahman Dilipak’ın Menderes Dönemi adlı kitabında Recep Peker’in halka “açsanız b.k yiyin” sözünü söylediğini, Necati Doğru’ya atıfla ileri sürdüğü bölüm
Sosyal medya paylaşımlarında, köşe yazılarında ve bazı basılı eserlerde Recep Peker’in halka dışkı yemeyi tavsiye ettiği yönündeki iddiaya kaynak olarak Necati Doğru’nun Milliyet Gazetesindeki köşe yazısının sunulduğu görülüyor. Necati Doğru’nun bu yönde bir yazısının bulunmadığını araştırdığımızda ise kaynak atfının doğru olduğunu anlıyoruz.
Necati Doğru’nun Milliyet Gazetesinde 22 Kasım 1986 ve 27 Şubat 1989 tarihlerinde yayınlanan köşe yazılarında Recep Peker’in halka “ekmek yoksa b.k yiyin” dediğini öne sürdüğünü görüyoruz.
22 Kasım 1986 tarihli yazısında Necati Doğru, Recep Peker’e “b.k yiyiniz” sözünü şöyle isnat etmişti (kalınlaştırma tarafımızca yapılmıştır):
“Kırk yıl önce Başbakan Recep Peker, Kütahya’da konuşma yaparken köylüler, “Açız, açız” diye bağırdılar. Peker’in cevabı, “Pasta yiyin” değil, “Bok yiyiniz” oldu.
Kırık yıl sonra, bugün bir politikacı köye nutuk atmaya gittiği zaman, “Elektriği var, suyu var, telefonu var, traktörü var, televizyonu var, şimdi ben bu köylülere ne söyleyeceğim” diye düşünüyor. Acaba söylenecek bir şeyler yok mu? 24 milyon köylü nüfusumuz 2 bin yılına nasıl giriyor?
Köylerimizden üç örnek aldık. Arkadaşımız Ümit Doğu’da “yokluk, yoksulluk” yöresi olarak bilinen Çemişgezek köylerine gitti. Ardından, sefaleti yazdığı için hapse atılan Mahmut Makal’ın “Bizim Köy”üne uğradı. Ayrıca Bursa’da “Şantamarla aramudu” yetiştirip ihraç eden bir “ihracatçı köyümüz,” inceledi. İlk incelemeden çıkan sonuç şu: Köylü uygarlaştırmak, değiştirmek, bin yıllık çobanlık ekonomisini bırakıp 2 bin yılını yakalamak istiyor. Ama ona yol gösteren, yöntem öğreten yok…”
Necati Doğru’nun Milliyet Gazetesinde 22 Kasım 1986 tarihinde yayınlanan köşe yazısı
27 Şubat 1986 tarihli yazısında da Doğru, aynı isnadı şöyle aktarmıştı:
“Mustafa Kemal’in köylülere en büyük saygısı “Köylü efendimizdir” sözü değildir. Atatürk’ün Türk köylüsüne en büyük katkısı Cumhuriyet kurulunca Osmanlı’dan kalan ve köylüyü ezen öşürü kaldırmasıdır. Atatürk öşürü kaldırdı, Anadolu tarlalarında verim arttı. Türkiye buğdayda dışa bağımlılıktan kurtuldu.
İsmet İnönü’nün yoksul köylülere çektirdiğini kimse çektirmedi. 1945’lerde İkinci Dünya Savaşı yıllarının yarattığı seferberlik günlerinde İnönü, ordunun iaşesini küçük topraklı köylülerin sırtına yıktı. TMO aracılığıyla yaptığı alımlarda da büyük köylünün malını dış piyasalarda değerlendirip onları zengin etti.
Bu yüzden 1946’da başbakanlardan Recep Peker, Kütahya’da seçim konuşması yaparken meydanda toplanan köylüler, “Açız… Açız…” diye bağırdılar. Recep Peker de köylülere “Pasta yiyin” demedi. Onlara “Açsanız… Bok yiyin” diye seslendi. Köylüler İnönü’nün tarım politikasına sandıkta cevap verdiler. Onu iktidardan düşürüp yerine Adnan Menderes-Celal Bayar’ı getirdiler.”
Necati Doğru’nun Milliyet Gazetesinde 27 Şubat 1989 tarihinde yayınlanan Recep Peker’in “ekmek yoksa b.k yiyin” dediğini öne sürdüğü köşe yazısı
Necati Doğru 1986 ve 1989 yıllarında yayınlanan köşe yazılarında Recep Peker’in halkta “açsanız dışkı yiyin” dediği iddiası yer alsa da, bahse konu sözün söylendiği iddia edilen 1946 yılından yazının yazıldığı yıla değin bu hadisenin varlığına ilişkin güvenilir bir kaynakta bir iz bulamadık. TBMM tutanaklarında, önde gelen gazetelerin dijital arşivlerinde, dönemi esaslı muhalif yayınlarından Marko Paşa / Merhum Paşa gibi eserlerde bu iddianın ele alınmadığını görüyoruz.
Günümüzde Sözcü Gazetesinde köşe yazılarını sürdüren Necati Doğru’ya ulaşarak 1986 ve 1989 yıllarında Milliyet Gazetesindeki köşesinde eski Başbakanlardan Recep Peker’in Kütahya’da halkta “açsanız b.k yiyin” dediği iddiasına ilişkin kaynağını hatırlayıp hatırlamadığını sorduk. Necati Doğru, söz konusu vakayı bir anı kitabında okuduğunu, ancak kitabın ismini hatırlayamadığını tarafımıza şöyle aktardı:
“Recep Peker’in bu sözü söylediğini bir anı kitabında okumuştum. Anılar yazanı bağlar, gerçek belge diye sunulamazlar. O yüzden o yazıya anı kitabının adını koymamıştım. Yıllar geçti yazıyı da hatırlamıyorum. Ayrıca sözünü ettiğiniz Milliyet’deki yazımın da hangi bağlamda yazmışım, konu neydi, yazı bende yok. Siz de varsa bana e posta yoluyla iletebilirseniz minnettar kalırım. Belki yazıyı okuyunca o anı kitabını da hatırlar size yardımcı olabilirim. Muhtemelen Recep Peker, ikinci dünya savaşının Türkiye’yi de tehdit ettiği ortamında alınan acıtıcı ekonomik tedbirleri anlayamıyorlar diye halka kızmış bu sözü etmiş olabilir. Muhalefetin Recep Peker’i yıpratmak için uydurduğu bir söz de olabilir. Ben hangi bağlamda o cümleyi yazmışım, yardımcı olursanız sevinirim.”
Necati Doğru’nun da aktardığı üzere ilgili anı anlatısı, başka delillerle ya da tanıklıklarla desteklenmediği sürece gerçek olarak addedilemez.
Ülkenin başbakanının halkına ekmek yerine dışkı yemelerini söylediği iddiasının 40 yıl sonra Necati Doğru’nun köşe yazısında zuhur etmesi öncesinde basın yayın organlarında, Meclis kürsüsünde, basılı eserlerde mutlaka yer almış olması gerekir. Bu haliyle sadece Necati Doğru’nun ismini vermeden alıntı yaptığı anı kitabındaki beyana dayanarak Recep Peker’in bu yönde bir söylemde bulunduğu iddiasının doğruluğunun teyit edilemeyeceği kanaatindeyiz.
Mehmet Recep Peker
Isparka Senirkent’te Meydana Gelen Dışkı Yedirilmesi Hadisesi
Öte yandan, halka dışkı yedirme konusunda kayıtlara bazı menfî vakaların da geçtiğini hatırlatmak gerek. “Senirkent Faciası” adıyla bilinen 1946 seçimlerinin ardından Isparta’nın Uluborlu ilçesinin Senirkent bucağındaki halka Jandarma tarafından dışkı yedirilmesi hadisesi de bunlardan biriydi.
Senirkent Faciası hakkında bir gazete küpürü
Senirkent Hadisesi hakkında bir gazete küpürü
1 yorum
güzel tespit admin benim gibi mal bile anlayabildi mevzuyu