Politika Kelimesinin Kökeni İddia Edildiği Gibi Yunanca “Çok” Anlamına Gelen “Poli” ve “Yüz” Anlamına Gelen “Tika” Kelimelerinden Türediği İddiası Doğru Değildir

Politika kelimesinin Yunanca “poli” (çok) ve “tika” (yüz) kelimelerinden türediği ve ikiyüzlülük anlamına geldiği iddiası doğru değildir. Politika  terimi Yunanca’dan Türkçe’ye geçmiş olup, kökü şehir anlamına gelen “polis” kelimesidir, “poli” ve “tika” kelimelerinin bileşimi politika kavramının kökü değildir. 

Yanlış İddia

 

Sosyal medya ve gazete köşelerinde sıklıkla paylaşılan politika kelimesinin Yunanca “poli” (çok) ve “tika” (yüz) kelimelerinden türediği ve ikiyüzlülük anlamına geldiği iddia edilmektedir.

Müjdat Gezen’in “Yapabilirsin” adlı kitabına referans verilerek yapılan bu yanlış iddiayı içeren paylaşım metni şu şekilde:

” Poli : Çok

Tika : Yüz

Politika : Çok yüzlü demektir.

Ama bizde; Çok yüzsüz olanları bulunur.”

– Müjdat Gezen / Yapabilirsin

 

Politikacıların yalanla iştigalinin normal bir vatandaşınkinden daha fazla olduğu ve siyasetçilerin şahsi ve parti menfaatleri için “iki yüzlü” ya da “çok yüzlü” davranabildikleri algısı toplumların genelinde oldukça güçlüdür. Vaziyet böyle olsa da, politika teriminin kökeninin iki yüzlülükten hareketle oluşturulduğu iddiası doğru değildir. Politika kelimesinin kökeni Grekçe’de şehir anlamına gelen “polis” kelimesidir, “poli” ve “tika” sözcüklerinin bileşimi değildir.

TDK’ya göre politika kelimesi “Devletin etkinliklerini amaç, yöntem ve içerik olarak düzenleme ve gerçekleştirme esaslarının bütünü, siyaset, siyasa” anlamına gelmektedir ve Latince kökene sahiptir. Nişanyan Sözlük’te yer alan bilgilerde ise politika kelimesinin Fransızca politique, Latince politica kökeninden geldiği, kelime anlamının ise “şehir veya devlet yönetme sanatı” olarak yer aldığı görülmektedir.

Yunanca “poli” (πολύ) kelimesinin Türkçe “çok” anlamına geldiği bilgisi doğrudur. Ancak, Yunanca “tika” kelimesinin “yüz”, “surat”, “çehre” gibi anlamlara geldiği doğru değildir. Yaptığımız sözlük taramalarında “tika” şeklinde okunan ve Yunanca “τίκα” şeklinde yazılan bu kelimenin Türkçe bir karşılığının olmadığı anlaşılmaktadır.  Türkçe “yüz”, “surat” kelimelerinin Yunanca karşılığı “prósopo”dur (πρόσωπο).

Aristoteles’in de “Politika” (Πολιτικά, Politiká, Politics) adlı eserinin adının da “şehirle ilgili” anlamına geldiği bilinmektedir (Tevfik Uyar (2019). Safsatalar, Sf: 113).

Politik, politika gibi kelimelerin etimolojik kökenine ilişkin güvenilir kaynaklarda yapılan açıklamalarda bu kelimenin anlamının “çok yüzlü” olduğuna dair bir atıf yer almaz. Bu iddianın kökeni internet forumları ve sözlükleridir. Politika kelimesinin kökenine ilişkin bu tip sanal kaynaklarda yapılan açıklamalarda yer alan Latincede “poli”nin “çok”, “tics” ekinin ise “kan emici parazit” anlamına geldiği, “politics” sözcüğünün çok yüzlü kan emici parazit anlamına geldiği iddiası da aynı  şekilde mesnetsizdir.

Bu yanlış bilginin yaygınlık kazanmasında Müjdat Gezen tarafından dile getirilmesinin etkin rol oynadığı anlaşılmaktadır. Müjdat Gezen’in bu iddiaya “Yapabilirsin” adlı kitabında aktardığı ve “politika çok yüzlü olmak demektir ama bizim politikacılarda ise hiç yüz yok” şeklinde mesaj verdiği iddiası ise kısmen doğru kısmen yanlıştır. Müjdat Gezen bu yanlış bilginin kaynağıdır ve bu hatalı iddiayı paylaşmıştır; ancak, iddia edildiği gibi “yapabilirsin” adlı kitabında değil. Bahse konu yanlış iddia Ahmet Çağan ve Mehmet Çağan tarafından kaleme alınan “Yok Olacakken Var Olmak” – Müjdat Gezen’le Düşünsel Bir Yolculuk” adlı kitabın (2010, Alfa Yayınları, 2. baskı) 144. sayfasında “Çok Yüzlü” başlıklı bölümde Müjdat Gezen imzasıyla yer almaktadır.

Müjdat Gezen’in Politika Kelimesinin Poli ve Tika Kelimelerinden Üretildiği ve Çok Yüzlü Anlamına Geldiğine Dair İddiasına Yer Verdiği Kitap Sayfası

 

Politika Kelimesinin Kökeni Hakkında Yanlış Bilgi Sunan Yazarlar

Bu hatalı bilgiye köşelerinde yer veren kamyon dolusu köşe yazarını tespit ettik. Listeleyelim:

Habertürk Gazetesi yazarı Ümit Aktan’ın 02.07.2014 tarihli “Poli-Tika” başlıklı yazısından:

Antik Yunan’ın bugünkü ‘Helenistik’ dilinde hala daha yaşayabilen bir kelimedir. POLİ ‘çok’ demektir.. TİKA ise ‘yüz’ anlamına gelir..

Özgür Kocaeli Gazetesi yazarı M. Zeki Canşi’nin 17.02.2015 tarihli “Politika ve Siyaset” başlıklı yazısından:

Oysaki "poli" kelimesi "çok", "tika" da "yüz" manasına gelmektedir. Yani "çok yüzlülük" Politika Makyavelist düşünceyi önceler, maneviyattan yoksundur, çıkar esaslıdır.

Havadis Maraş Gazetesi yazarı Ahmet Sandal’ın 02.02.2014 tarihli “Bize Siyaset Değil İlm-i Siyaset Lazımdır” başlıklı yazısından:

Politika, Yunanca iki sözcüğün bir araya getirilmesinden türetilmiştir. “Poli” ile “tika” biraya gelmiş “politika” olmuş. Poli, çok manasındadır. Tika ise yüz manasındadır. Bu durumda politika çok yüzlülük, yalancılık gibi anlamlar taşımaktadır.

Türk Time Gazetesi yazarı M. Kürşat Türker’in 17.02.2015 tarihli “Mitomani ve Politika” başlıklı yazısından:

POLİTİKA : Yunan dilinde " Poli : çok , tika : yüz ifadesi " , olunca birleşiminden ortaya çok yüzlülük çıkar ki , kostüm deposunda ne kadar fazla sayıda yüz şekli ifadesi olduğu sorgusu , politika yapan kişinin mesleki başarısı ile bütünleşmeye gönderme olur..

Mersin Haberci Gazetesi yazarı Hediye Eroğlu’nun 29.06.2018 tarihli “Politika – İkiyüzlülük” başlıklı yazısından:

Siyaset, Latince Politika kavramının Türkçesidir. Politika ise ‘poli’ ve ‘tika’ kavramlarından türetilmiştir. Poli, Latincede "çok" anlamına gelir. Tika ise ‘yüz’ demektir.

Adapazarı Akşam Haberleri Gazetesi yazarı Sedat Balta’nın 14.03.2019 tarihli “İki Yüzlü Politika” başlıklı yazısından:

Politika halk arasında çok yüzlülük olarak da tarif edilir, Poli, Latincede “çok” anlamına gelir. Tika ise “yüz” demektir. 

Yıldız Haber Gazetesi yazarı Mustafa Öztürk’ün 26.01.2019 tarihli “Amaca Giden Her Yol Mübah Mıdır?” başlıklı yazısından:

Politika Latincede "poli" ve "tika" kavramlarından türetilmiştir. Poli, "çok" Tika ise "yüz" demektir: ÇOKYÜZ. Politika= Siyaset= Çokyüz.

Marmara Yerel Haber Gazetesi yazarı Sinan Çiftyürek’in 01.07.2017 tarihli “Merkezileşme-Yerelleşme Trendinde Siyaset/Politika” başlıklı yazısından:

Örnek, eski Yunanca da ‘poli’(çok) ile ‘tika’ (yüz anlamında) yani çok yüzlülük, yalancılık manasında da kullanılmıştır.(Sözlükten)

Aydın 24 Gazetesi yazarı Mehmet Kızılaslan’ın 21.02.2019 tarihli “Bu Seçimlerde 2+2=4 Etmeyecek” başlıklı yazısından:

Politika kelimesini özellikle yazıyorum. Günümüzde yapılan siyaset değildir, politikadır çünkü. (poli= çok, Tika= yüz, yani politika çok yüzlülük demektir)

www.bizimkose.com sitesi yazarı Ahmet Tahsin Erbilen’in “Siyaset Nedir? Siyasi Rejimler Nelerdir?” başlıklı yazısından:

“Poli” (Çok) ve “Tika” (yüz) anlamına gelen iki kelimenin birleşimi ile meydana gelmiştir.

Antakya Gazetesi yazarı Fatih Ertürk’ün 08.06.2017 tarihli “Çekildik İzzet ü İkbal ile Bab-ı Hükûmetten(Namık Kemal)” başlıklı yazısından:

Politika aslında Yunanca bir kelimedir. Aslı; “poli: çok tika: yüz” anlamına gelir.

Taraklı Ajans Gazetesi yazarı Enes Çınar’ın 18.07.2007 tarihli “Sıkıldım” başlıklı yazısından:

Şaka değil, Politika yunanca bir kelimedir. Filolojisini incelersek "Poli" çok, "Tika" yüz yani topla, çarp çıkar böl, eşittir bizim Türkçe'mizde "İki yüzlülük" olarak tercüme olunur.

Gazete İlk Sayfa yazarı Ahmet Fidan’ın 30.03.2015 tarihli “Siyaset, Politika ve Seçim” başlıklı yazısından:

Bilindiği gibi “Poli” çok, “tika” yüz anlamındadır. Politika çok yüzlülük anlamına gelmektedir. Politikanın siyasetin eş anlamı gibi algılanması yanlış ve anlamsızdır.

Mercek Haber Gazetesi yazarı Mehmet Zengin’in 27.03.2019 tarihli “Amaca Giden Her Yol Mübah Mıdır?” başlıklı yazısından:

Batı menşeli olan Politika, “poli-çok” ve “tika-yüz” kavramlarından türetilip Latince’de ‘çok yüzlü’ anlamına gelmektedir.

Üretici Gazetesi yazarı Mustafa Kaygısız’ın “Seçime Giden Yol Kriminadan Geçmesin” başlıklı yazısından:

Siyaset, Latince Politika kavramının Türkçesidir. Politika ise "poli" ve "tika" kavramlarından türetilmiştir. Poli, Latincede "çok" anlamına gelir. Tika ise "yüz" demektir. 

Gözlem Gazetesi yazarı Öcal Uluç’un 21.08.2015 tarihli “Nefret Ediyorum!..” başlıklı yazısından:

Yunancadan gelen” bir anlamının daha olduğu söylenir; “Poli / Çok, Tika / Yüz; yani “çok yüzlü!..”

Bazı ansiklopedilere göre, “Tika”, Yunancaya “Hind” dilinden gelmiştir; “Hintlilerin alınlarına sürdükleri dini işaretin adıdır” Tika!..

Ege’de Sonsöz Gazetesi yazarı Mehmet Karabel’in 11.08.2017 tarihli “Akşener’in Partisi Tutar mı Tutmaz mı?” başlıklı yazısından:

Politika ise, "poli" ve "tika" kavramlarından türetilmiştir... Latince'de poli "çok", tika ise "yüz" anlamına geliyor...

www.ha-ber.com sitesi yazarı Mehmet Halil Arık’ın 15.10.2012 tarihli “Siyasetin Keklikleri” başlıkları yazısından:

İkinci kaynak Yunanca'dan... Poli(Latince) = çok; Tika(Latince) = yüz (çehre; surat) Politika = Çok yüzlülük... Politikayı yüzsüzlük sananlar yanılgıda...

Küçük Menderes Gazetesi yazarı Selim Şahan’ın 14.09.2018 tarihli “Başkan Kim Olacak” başlıklı yazısından:

Komşumuz Yunanistan’da da siyaset (politika), polise veya devlete ait etkinlikler biçiminde tanımlanmış. Yunanca 'poli' çok, 'tika' yüz anlamına gelen eski yunanca kelime köklerinden oluşmuş.

Gündem Gazetesi yazarı Birol Ertan’ın “Siyaset İkiyüzlülük Müdür?” başlıklı yazısından;

Siyaset, Latince Politika kavramının Türkçesidir. Politika ise "poli" ve "tika" kavramlarından türetilmiştir. Poli, Latincede "çok" anlamına gelir. Tika ise "yüz" demektir.

Halkın Sesi Gazetesi yazarı Serhan Çınar’ın “Politika Nedir Bilmem” başlıklı yazısından:

Şu tesadüfe bakınız ki kelime kökü “poli” imiş. Anlamı Latin dilinde “çok”, tika da bizim bildiğimiz “Tik” kelimesinin Latince versiyonu, “Yüz” demek, yani çok yüzlülük…

Bölgede İlk Haber Gazetesi yazarı Fevzi Başoğlu’nun “Siyaset” başlıklı yazısından:

Poli' çok demek 'tika'(tik) da yüz ifadesi mimik anlamına gelir. Genel olarak çok yüzlülük, değişkenlik anlamındadır.

 

Politika Kelimesinin Kökeni İddia Edildiği Gibi Yunanca "Çok" Anlamına Gelen "Poli" ve "Yüz" Anlamına Gelen "Tika" Kelimelerinden Türediği İddiası Doğru Değildir

 

1 Yorum

  1. Türker Kohumbala Reply

    Politika sözcüğü Yunancada çok anlamına gelen poliden değil, şehir anlamına gelen polisten gelmektedir. İngilizce Vikisözlükte kökeni şöyle açıklanmış: From πολῑ́της (polī́tēs, “citizen”) +‎ -ῐκός (-ikós, adjective suffix).

Yorumunuzu yazınız...