Logar Kapağı Değil! Rögar Kapağı!
Kanalizasyon ve diğer yeraltı tesisatını kontrol etmek için bırakılan menfezi örten kapağı tanımlamak için kullanılan kavramın doğru ifade ediliş şekli (Fransızca “bakmak” anlamına gelen “regarder” fiilinden türeyerek dilimize giren) “rögar kapağı”dır, “logar kapağı” değil.
Günlük hayatta kullandığımız birçok kelimeyi farkında olmadan olduğundan farklı şekilde telaffuz edebiliyoruz. Bu yazımızda da günlük hayatta yanlış kullanımına şahit olduğumuz kelimeler içerisinde rögar kelimesinin telaffuzu hakkındaki yanlışı ele alacağız.
Logar Değil Rogar!
Yolda yürürken, kent içindeki yollarda, sokağınızda veya hayatınızda bir yol çalışması esnasında yol yüzeyinde kanalizasyona inerek bakım ve onarım işlerini yapan çalışanlara mutlaka denk gelmişsinizdir. İşte o kanalizasyona inmek ve su şebekesini kontrol edebilmek amacı ile oluşturulmuş olan boru veya baca şeklindeki girişlere “rögar” denilmektedir.
Yayaların düşmemesi için, kanalizasyona inmeyi sağlayan boruyu yani rögarı kapatmak ve borunun açılmaması amacı ile üzeri ağır metal kapakla kapanmış, yer yüzeyi ile bitişik oluşturulan noktalara da “rögar kapağı” adı verilmiştir.
TDK’ya ve Nişanyan Sözlük‘e göre rögar kelimesi, “Kanalizasyona inmek, bakım ve onarım yapmak üzere yol düzeyinde kapağı bulunan özel baca” olarak tanımlanmaktadır ve Türkçe’ye Fransızca bakış anlamına gelen (rögâr şeklinde okunan) “regard” kelimesinden geçmiştir.
Logar kelimesinin veya logar kapağı lafzının Türkçe’de herhangi bir karşılığı bulunmamaktadır.
Rögar Yerine Logar Kullanımı Oldukça Yaygın
Kanalizasyon menfezlerinin kapakları günlük yaşantıda birçok kişi tarafından logar kapağı olarak ifade edilse de bu cismin doğru ifadesi rögar kapağı şeklindedir. Ancak sosyal medya platformlarında, internet forumlarında, haber içeriklerinde veya günlük yaşantıda rögar kapağı ifadesinin, logar kapağı olarak yaygın şekilde yanlış kullanıldığı görülmektedir.
Rögar kelimesinin yanlış kullanımına ilişkin bazı örnekler sunacak olursak:
Rögar kapağı lafzının logar kapağı olarak yanlış kullanımına yönelik haber başlığı
Rögar kapağı lafzının logar kapağı olarak yanlış kullanımına yönelik paylaşım
Rögar kapağı lafzının logar kapağı olarak yanlış kullanımına yönelik paylaşım
Rögar Kapağı Lafzını Logar Kapağı Olarak Yanlış Kullanan Yazarlar
İbrahim Kahveci’nin Yeni Şafak Gazetesi’ndeki 13 Mart 2010 tarihli “Öneriyorum: Yaşam Kurulu” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Önceki yıllardan hatırlayınız logar kapağı açık bırakılan kanalizasyona düşen çocuk ölümlerini."
Sanem Altan’ın Gazete Vatan’daki 8 Ocak 2013 tarihli “Barış istiyorsan barışı da düşmanını da ciddiye alacaksın!” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Elinde iphone 5 ile konuşurken, logar kapağı açık kalmış bir kanalizasyon çukuruna düşüp ölmek ancak bizim ülkemizde olabilecek bir şey mesela…"
Bünyamin Altıntaş’ın, Ticari Hayat Gazetesi’ndeki 15 Mart 2018 tarihli “Ne Olacak Bu “Lögar Kapağı” Sorunumuz” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere bir çok ilde ya yoldan yüksek ya da yol seviyesinin altında yapılan lögar kapakları artık sinir bozucu bir hal aldı."
Cemil Zeybeker’in Büyük Torbalı Gazetesi’ndeki 16 Ağustos 2018 tarihli “Türk Telekom logar kapağı pimi çekilmiş bir bomba” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Marketin hemen önünde bulunan Türk Telekom’a ait logar kapağı, üzerinden her araç geçtiğinde yüksek ses çıkarıyormuş."
Bekir Coşkun’un Hürriyet Gazetesi’ndeki 12 Eylül 2003 tarihli “Sıfırı tüketmek…” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Erdal İpekeşen ise, bu haftaki Tempo Dergisi'nde bizim tedavülden kalkan metal paraların hurdacılara nasıl satıldığını ve paramızın eriye eriye Fransızlara nasıl döküm loğar kapağı olduğunu anlatıyor."
Mehmet Akgün’ün Sonsöz Gazetesi’ndeki 25 Nisan 2017 tarihli “Kaza geliyorum diyor” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Kırılmış logar kapağı vatandaşları tehdit ediyor. Hiç bir önlem alınmadan öylece ortada duran kırık kapak yaralanmalara, hatta ölüme davetiye çıkartıyor."
Mustafa Bardak’ın Medya Gazete’deki 5 Eylül 2017 tarihli “Logar Kapakları” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Kentin belli yerlerindeki logar kapaklarının yol seviyesinden yüksek veya alçakta olması ile ilgili şikayetler alıyorum"
Serhat Geçim’in Tarsus Haber’deki 1 Nisan 2015 tarihli “Logar Kapakları” başlıklı yazısından ilgili bölüm:
"Tarsus'a aracıyla giren yabancı insanlar, logar kapaklarının üzerinden geçince çıkan sesten "Tarsus'un güzelleştiğini" anlıyordur."
Yazımızı “Komutan Logar” ile sonlandıralım…
