Keçiboynuzu Çekirdeklerinin Hepsinin Aynı Ağırlıkta Olduğu İddiası Doğru Değil
“İki Dirhem Bir Çekirdek” Deyiminin Kökeninin Satıcının İtibarını Göstermek Adına Fazla Tarttığı Altına Dayandığı İddiası İse Doğrulanamıyor
Baklagiller (fabaceae) familyasından keçiboynuzu (ceratonia siliqua) ya da diğer adıyla harnup tohumlarının aynı ağırlığa sahip olduğu ve “iki dirhem bir çekirdek” deyiminin kökeninin keçiboynuzu çekirdeğinin altın ticaretinde kullanımına dayandığı iddiasının sosyal medyada fasılalar halinde paylaşıldığına şahit oluyoruz. Farklı büyüklüğe sahip olduğu aşikâr olan keçiboynuzu tohumlarının tür ve çeşit fark etmeksizin hepsinin aynı ağırlıkta olmasını pek muhtemel görmediğimizden konuyu araştıralım istedik ve bir şehir efsanesini daha ifşa etmiş olduk.
Sosyal medyada yaygın şekilde paylaşılan bu iddiayı aktaran paylaşımlardan bazıları şu şekilde:
Keçi boynuzu tohumu her zaman aynı gramdadır.
Tarihte elmas ölçümü için “karat” olarak kullanılırdı.
16 çekirdek 1 dirhem eder (~3gr)
İki dirhemlik altının 1 çekirdek fazla tartılması satıcının itibarını gösterirdi.
2 dirhem 1 çekirdek deyimi de buradan gelir.
“Biliyor Muydunuz?” adlı profilin keçiboynuzu tohumunun tamamının aynı ağırlığa sahip olduğunu öne sürdüğü paylaşımı
“Arşiv Tarih” adlı profilin keçiboynuzu tohumunun tamamının aynı ağırlığa sahip olduğunu öne sürdüğü paylaşımı
Deyimin kökenine değinmeden sadece keçiboynuzu çekirdeklerinin ağırlıklarının eşit olduğunu eden paylaşımlara da rast gelinebiliyor:
“Keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığı hep 200 mg. geliyor; 16 çekirdek 1 dirhem; Arapçası “carrat”; kuyumculuktaki “karat” buradan geliyor.”
Alphan Manas’ın keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığının hep 200 mg. geldiğini öne sürdüğü paylaşımı
Alıntılanan metindeki açıklama şu şekilde:
“Ben bugün; doğada, bitkinin kendi her ne boyda olursa olsun bir keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığının (200 mg) asla değişmediğini ve bu çekirdeklerin yüzyıllar boyu Araçlarda, Selçuklu’da ve Osmanlı’da elmas ve değerli taşların ağırlığını ölçmekte kullanıldığını ve bu nedenle bugün kuyumculukta 200 mg. karşılığı olarak kullanılan “karat / kırat” ölçüsünün adının da keçiboynuzunun latince ismi olan “ceratonia ve araçça ismi olan “karrat” dan geldiğini, 16 çekirdeğin bir dirhem ettiğini de öğrenmemle birlikte bir de bunun üstüne, bir Osmanlı altınının 33 çekirdek (yani 2 dirhem + 1 çekirdek) ağırlığında olmasından dolayı, Osmanlı’da çok süslü ve şık giyinenlere, zenginliğine atıfta bulunularak “altın” gibi anlamında “İki dirhem bir çekirdek” benzetmesinin yapıldığını öğrendim.. Siz de bilin istedim.”
Osmanlı’da kullanılan, bir ağırlık ölçü birimi olan “karat” keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığından gelmektedir. Helence ismi boynuz anlamına gelen keratia, Arapçası ise kerrat olan Keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığı gramın 5’te 1’i yani 200 miligrammış ve doğada ağırlığı neredeyse hiç değişmiyormuş.
Araplar, Selçuklular ve Osmanlılar tarafından ağırlık ölçüsü olarak kullanılan karat, 1919’dan beri kuyumculukta 200 mg.’ın dünya standardındaki adıymış.
Keçiboynuzu çekirdeğinin 16 tanesi 1 dirhem, yani 3,2 gram ediyor.
Mesela pazarda bir esnaf iki dirhemlik (yani 32 çekirdeklik) bir mal satarken lütfedip 33’üncü çekirdeği de tartarsa bu, malı alanın itibarını gösteriyormuş. Çünkü bir Osmanlı altını tam 33 çekirdeğe tekabül ediyormuş. İşte bu da şık giyinen kişilere zenginlik yakıştırması yapılarak “iki dirhem bir çekirdek” denmesinin sebebiymiş.
“İki dirhem bir çekirdek” deyimindeki çekirdek ifadesinin keçiboynuzu çekirdeğini yansıttığı ve 16 keçiboynuzu çekirdeğinin bir dirhem olarak adlandırıldığı iddiası doğru. Doğru olmayan husus(lar) ise keçiboynuzu tohumlarının aynı ağırlıkta olduğu ve “iki dirhem bir çekirdek” deyiminin kökeninin altın ticaretiyle uğraşan tacirlerin bonkörlüğünü yansıttığı iddiası.
Keçiboynuzu Çekirdeklerinin Hepsi Aynı Ağırlıkta Değil!
Metrik sisteme geçilmeden önce insanlar çeşitli ölçü birimleri için yabani hardal tanesi, arpa veya buğday tanesi ve keçi boynuzu çekirdeği gibi tarım ürünleriyle insan vücudunun bazı organlardan (zirâ, kadem, kulaç…) faydalandığı bilinmektedir.
Yunanca’da keration, İngilizcede carob, Arapça’da ise kharub (خروب) veya kharnub olarak anılan, ülkemizde halk arasında “harnup, harup, boynuz, buynuz, keçibuynuzu ve yaban balı” gibi isimlerle de tanınan keçiboynuzu çekirdekleri geçmişte gelişmiş tartı sistemlerinin yokluğunda sikke, ecza ve kıymetli taşların ölçümünde ağırlık standardı olarak kullanılmaktaydı (Keçiboynuzu çekirdeğinin dört tanesinin bir dirhem ettiği, bunun da 3 gram ağırlığa denk geldiği iddia edilmektedir. Ancak, drahmi kelimesinden Farsça’ya, daha sonra oradan Arapça’ya dirhem olarak geçen ağırlık biriminin standart bir kerat karşılığının bulunmadığı, kullanıldığı bölge ve zamana göre ölçüsünün değiştiği, geleneksel İslâm kaynakları şer‘î dirhemi 14 kırat olarak naklederken farklı bölgelerde dirhemin çeşitlerinin 20, 10 ya da 12 kırat olarak aktarıldığı bilinmektedir).
Oxford Sözlüğü’nde ilk kez 1555 yılında gözlemlenen, 200 mg. ağırlığa eşit bir kütle birimi olan karat kelimesinin kökeni keçiboynuzunun Latincesi “caretonia”ya dayanmaktadır.
Literatürde keçiboynuzunun ağırlık ölçüsü olarak seçilmesinin sebebinin değişmeyen ağırlığa sahip olması nedeniyle yeknesak ölçü olarak belirlenmesi değil, Afrika Boynuzu ve Arabistan’da yaygın olarak bulunması ve kullanışlı boyutunun olabileceği önr sürülmektedir (Ramo´n-Laca, L. & Mabberly, D. J. (2004). “The ecological status of the carob-tree (Ceratonia siliqua Leguminosae) in the Mediterranean“. Bot. J. Linn. Soc. 144, 431–436).
Ancak, sosyal medyada aktarılan iddia keçiboynuzu çekirdeğinin değişmez bir ağırlık ölçüsü olması nedeniyle kullanıldığı yönünde.
İlaç, gıda, tekstil sanayiinde yaygın şekilde kullanılan keçiboynuzunun çekirdeği, sert yapısı itibarıyla doğada bitkiler içinde çekirdeği bozulmayan ağırlığı değişmeyen türlerden biri. Ancak bu durum, keçiboynuzu çekirdeklerinin hepsinin aynı ağırlıkta olduğu sonucunu doğurmamaktadır.
Sosyal medyada yer alan bu yöndeki paylaşımları incelediğimizde bazı kullanıcıların keçiboynuzu çekirdeklerinin tamamının aynı ağırlığa sahip olduğu iddiasının doğru olmadığınıbelirten paylaşımlarına rastladık. Hassas terazi ile deneme yapıp sonucunu aktaran sosyal medya kullanıcıları bu iddianın doğru olmadığını belirttiğigörülmektedir:
“Yanlış bilgi kuyumcuda hassas terazide tarttım ölçü tutmuyor. YALANIN DANİSKASI”
“Yanlış bilgi kendim kuyumcuyum defalarca çektim öyle bir sonuç yok.”
“Ben denedim hassas teraziyle ayni çıkmadı yani hurafe yada eski donemde tarti hassasiyeti olmadigi icin öyle kabul edilmiş”
“Ben tarttım hepsi değişiyor, bu bilgi doğru değil”
Keçiboynuzu çekirdeklerini tartan sosyal medya kullanıcılarının hepsini aynı ağırlıkta olmadığını aktardığı görülüyor
Hassas terazi ile keçiboynuzu tartımı yaparak çekirdeklerin iddia edildiği gibi aynı ağırlıkta olmadığını ortaya koyan Youtube videoları da mevcut (Bu yöndeki bir video kaydı aşağıda izleyebilirsiniz (4:18’den itibaren)):
Bu paylaşımların ardından keçiboynuzu çekirdeklerinin hepsini aynı ağırlıkta olup olmadığına dair görüşlerini talep ettiğimiz bir kuyumcunun bu iddianın doğru olmadığı yorumu, araştırmayı sürdürmemiz gerektiğini işaret etti.
Yaptığımız taramada ortalama keçiboynuzu tohum ağırlığının veya tohum sayısının değişkenliği analiz eden çalışmalara rastladık.
Keçiboynuzu çekirdeği için dile getirilen 200 miligramlık ağırlık standardının ise 1907 yılında belirlendiğini belirten bir çalışma keçiboynuzu ağırlığı ile kütlesi arasındaki ilişkinin lineer olduğunu (R2=0.71) tespit etmiş (Zhengzhang, T. 1991 On the origin of the carat as the unit of weight for gemstones. Chin. J. Geochem. 10, 288–294).
“Tohum büyüklüğü değişkenliği: keçiboynuzundan karata” başlıklı bir makale ise keçiboynuzu tohumlarının ağırlık olarak sabit olduğu efsanesini net bir şekilde çürütmüş (Turnbull LA, Santamaria L, Martorell T, Rallo J, Hector A. (2996). “Seed size variability: from carob to carats“. Biol Lett. 2006;2(3):397‐400. doi:10.1098/rsbl.2006.0476).
Keçiboynuzu tohumlarının ağırlıklarındaki değişikliği analiz eden makale özeti
Keçiboynuzu çekirdeklerinin aynı ağırlıkta olduğu iddiasını “mit” olarak niteleyen makalede yukarıda da değindiğimiz karat kelimesinin etimolojik kökenine değinilmiş.
Keçiboynuzu tohumun kütlesinin sabit olmadığını ortaya koyan makalede, Mallorca civarında çok sayıda ağaçtan toplanan keçiboynuzu tohumları tartılarak, ağırlıklarındaki değişkenlik diğer 63 baklagil türüyle karşılaştırarak test edilmiş. Ardından insanların tohum ağırlığındaki farklılıkları gözle algılama yeteneği analiz edilmiş. Bunun için keçiboynuzu tohumu boyutlarının dağılımı 1907 yılından önce dünyadaki karat ağırlık standartlarının dağılımıyla karşılaştırarak test edilmiş.
Makelede 3 farklı ağaçtan toplanan keçiboynuzu çekirdeklerinin fotoğrafı aktarılarak aralarındaki görsel farklılık ön plana çıkarılmış. Keçiboynuzu tohumlarının ağırlıklarının baklalar ve ağaçlar arasında farklılık gösterdiği aşağıdaki görsel vasıtasıyla anlaşılabilir.
Çalışmada yapılan analizde, keçiboynuzu ağaçlarından derlenen bir örneklemdeki tohumlardaki ağırlık değişkenliğinin, literatürde incelenen diğer 63 baklagil türüyle yakın olduğu görülmüş. Yapılan ağırlık testinde değişim (varyasyon) katsayısı (coefficient of variation – CV) % 23 olarak bulunurken, literatür çalışmalarında bu oranın % 25 olduğu tespit edilmiş. Yani, ağırlıkları test edilen keçiboynuzu çekirdeklerinin ağırlıklarındaki standart sapmanın ortalamalarına oranı 0,23 olarak gerçekleşmiş.
Makalede ayrıca, aynı bakla ve ağaçtaki keçiboynuzu tohumlarının ağırlıkları arasındaki değişikliğin artan tohum kütlesi ile azaldığı gözlemlenmiş.
Hermafrodit keçiboynuzlarından elde edilen tohumların dişi tohumlardan daha hafif olduğu da tespit edilmiş.
Keçiboynuzu tohumlarının ağırlık olarak sabit olduğu efsanesini çürüten makale bu tespit ile yetinmeyip insanların farklı ağırlığa sahip keçiboynuzu çekirdekleri tespit edip edemediğine de eğilinmiş. Bir çift tohumun daha ağır olduğunu doğru bir şekilde tanımlayan gözlemcilerin oranına ilişkin regresyon formülü “χ 2 1 = 19.7 (p <0.0001) olarak tespit edilen makalede varyasyon katsayısı % 10 iken insanların % 70’inden fazlasınnın daha ağır tohumu doğru bir şekilde tanımlayabildiği ortaya koyulmuş. Çalışmanın sonuçları, insanların tohumları gözle seçmede oldukça iyi olduğunu ve ağırlık farklarını yaklaşık % 5 oranında ayırt edebileceğini gösteriyor.
Makale, “keçiboynuzu çekirdeği efsanesi”ne mitin, tartım için kullanılan insanlar tarafından seçime tabi tutulmuş olan tohum koleksiyonlarının doğal olarak eşit ağırlıkta tabiatta bulunduğu algısından kaynaklanmış olabileceğine değinilmiş.
Özetle, zamanı için doğru kabul görmüş olsa da günümüz için keçiboynuzu çekirdeklerinin aynı ağırlıkta oldukları yanlış bir bilgidir. Keçiboynuzunun çekirdeklerinin her birinin hangi büyüklükte olurlarsa olsunlar 0.2 gram ağırlığında olduğu iddiasının doğruluk payı bulunmamaktadır.
“İki Dirhem Bir Çekirdek” Deyiminin Kökeninin Tacirlerin Bonkörlüklerini Göstermeye Çalışmasına Dayandığı İddiasını Teyit Edecek Bulguya Ulaşılamıyor
Keçiboynuzu çekirdeğinin sabit ağırlıkta olmadığını ortaya koyduktan sonraki hedefimiz: “iki dirhem bir çekirdek” deyiminin kökeni.
Yukarıda alıntılanan paylaşımlarda, “iki dirhemlik altının 1 çekirdek fazla tartılması satıcının itibarını gösterirdi. 2 dirhem 1 çekirdek deyimi de buradan gelir.” iddiasının aktarıldığını belirtmiştik. Yaptığımız tarama, deyimin kökeninin bu anlatıya dayandığını doğrulamaya ya da yanlışlamaya yeterli bir bulguyla sonuçlanmadı. Kanaatimizce net şekilde söylenebilecek tek şey, “2 dirhem 1 çekirdek” ifadesinin şık giyimli insanlara yönelik zarif bir iltifatı yansıttığı yönünde.
Mustafa Cansız, Türk Dili Dergisi’ndeki “Keçiboynuzu” başlıklı yazısında “2 dirhem 1 çekirdek” deyiminin iyi giyimli kişileri tanımlamak için kullanıldığını şöyle aktarmaktadır:
“Gelelim keçiboynuzuna… Mitolojide Yakup Peygamber’in ekmeği diye geçer. Yunancada keration, İngilizcede carop, Arapçada kirat. Elmas için tartı birimi olarak kullanılan “kırat” keçiboynuzunun çekirdeğinden kaynaklanıyor. Nemli ortamlarda dahi uzun süre çözülüp dağılmadığından çekirdeğinin ağırlığı değişmezmiş. Bu özelliğinden dolayı eski çağlarda değerli madenler için ölçü birimi olarak kullanılmış. Ortalama büyüklükte bir keçiboynuzu çekirdeği bir kırat olarak kabul edilmiş. Dört çekirdeğe bir “dirhem” denmiş. Daha sonraları ise kırat, 200 miligrama eşit bir ağırlık ölçüsü birimi olarak sabitlenmiş.
“İki dirhem bir çekirdek” diye bir deyim var. Bunun da kaynağı keçiboynuzunun içinde yatıyor. Hesaba göre bir dirhem dört çekirdek ediyordu… İki dirhem de sekiz çekirdek… Eski devirlerde mücevher satıcısı, iki dirhemlik değerli bir taşı satarken, müşteri hatırlı biriyse, bir çekirdek daha koyarmış hassas terazinin kefesine. Böylelikle alıcının aldığı değerli parça, iki dirhemden fazla çekermiş. İki dirhem bir çekirdek bu… Çok süslü, özenli giyinenler için kullanılıyor bu deyim. Yani eksiği yok fazlası var…”
Bahse konu deyimin oluşumuna dair anlatıyı teyit edebilecek bir bulguya rastlayamadık. Biz anlamıyla devam edelim.
“İki Dirhem Bir Çekirdek” Tabiri İyi Giyimli Kişiler İçin Kullanılan Bir İfade
Mahmut Belenli, “Bazı Tâbirlerimizin Tarihi ve Hikâyesi” adlı eserinde (Ercan Matbaası, 1964) “Giyimine ve süsüne fazla önem veren kimseler için : « İki dirhem bir çekirdek » tâbirini kullanırız . Bu deyimi mecaz yolu ile çok süslü mânasında kullanırız” ifadelerine yer vermiştir.
İskender Pala “İki Dirhem Bir Çekirdek” adlı kitabında, bahsi geçen deyimin çıkış hikâyesinin aktarıldığı gibi olmadığını, Osmanlı altını 2 dirhem 1 çekirdek ağırlığına tekabül ettiğinden, güzel giyinen kişilere mecazen bu yakıştırma yapılarak aslında “altın gibi olmuşsun” denmek istendiğini aktarmaktadır.
Mehmet Zeki Pakalın, “Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü”nde (1983) anılan deyim için “Mecaz yoluyle pek süslü yerinde kullanılır bir tâbirdir. Osmanlı altını iki dirhem bir çekirdek ağırlığında olduğu için bu tâbir kullanılır” ifadelerine yer vermiştir.
Edebî eserlerimizde de bu deyimin şık giyinen insanlar için “bir nevi altın” yakıştırmasına karşılık olarak kullanıldığı görülmektedir. Bu zarif bir nüktenin geçtiği eserlerden bazı alıntılar şu şekilde:
Halide Edib Adıvar, Âkile Hanım Sokağı (1958): “Ankara deyince hâfızamda önce süslü bayanlar, iki dirhem bir çekirdek şık baylar canlandı.”
Hüseyin Rahmi Gürpınar – Tünelden İlk Çıkış (1945): “Ortasına kalay gibi bir elmes iğne sokulu güvez boyunbağı, ruganlı potinler… İki dirhem bir çekirdek amma ne kadar nazik olsa nazeninim olamiyor”
Aziz Nesin – Kadın Olan Erkeğin Hatıraları (1957): “Giyindim, kuşandım. İki dirhem bir çekirdek olmuştum . Müdürün kapısını vurdum.”
Boris Leonidovich Pasternak’ın Dr. Jivago adlı eserinin 1959 yılında yapılan bir çevirisinde: “Sinek-kaydı tıraş olmuş, iki- dirhem bir-çekirdek giyinmişti. Cesedin başında dikilmiş durmaktaydı.”
Keçiboynuzu Çekirdeklerinin Aynı Ağırlıkta Olduğunu Sanan Yazarlar
Keçiboynuzu çekirdeğinin doğada ağırlığı değişmeyen bir tohum olduğunu iddia eden yazarlardan tespit edebildiklerimiz şu şekilde:
"Keçiboynuzu çekirdeği, doğada ağırlığı değişmeyen tek tohum olarak yaratıldığı için, Araplarda, Selçuklu ve Osmanlı döneminde ağırlık ölçüsü olarak kullanılmıştır."
"Keçiboynuzu çekirdeklerinin ağırlığının birbirine eşit olması nedeniyle bir gramdan daha hafif ağırlıkların ölçülmesinde kullanılır."
Zülfü Livaneli Milliyet’teki 19 Ekim 1997 tarihli “İki dirhem bir çekirdek” başlıklı yazısında Prof. Dr. Aydın Akkaya’nın yanlış ifadelerine yer vermişti:
PROFESÖR Dr. Aydın Akkaya şöyle yazıyor: "Keçiboynuzu çekirdeği doğada ağırlığı değişmeyen bir tohumdur... Bütün tohumlu bitkilerden yalnız keçiboynuzu uzun süre suda bekletildikten sonra filiz verebilir. Bu hem çok kuruduğu ve meyvesinden çıktıktan sonra son ve sabit ağırlığını aldığı için hem de içine su alması olasılığının çok az ve çok uzun zamana bağlı olduğu içindir. Bu nedenle Araplar, Selçuklular ve Osmanlı döneminde ağırlık ölçüsü olarak kullanılmıştır... dört tanesi bir dirhem eder. Dirhem değişmekle birlikte 3 gr. ağırlığı temsil etmektedir... Satıcı iki dirhemlik bir şey satarken (8 çekirdek) lütfedip 1 çekirdek fazla tartarsa bu, malı alan kişinin itibarını gösterir. Olağandan fazla giyinen, süslenen vb. kişilere de "İki dirhem bir çekirdek" denmesi bundan kaynaklanmaktadır."
Bizimyaka.com’daki “İki dirhem bir çekirdek” başlıklı yazısıyla (27 Temmuz 2015) Melek Engin Aktemur:
"Keçiboynuzu çekirdeği doğada ağırlığı değişmeyen bir tohumdur."
İstasyongazetesi.com’daki “İki Dirhem Bir Çekirdek” başlıklı yazısıyla (28 Eylül 2016) Bayram Çini:
"Keçiboynuzu çekirdeği doğada ağırlığı değişmeyen tek tohumdur..."
Zafer Gazetesi’ndeki “İki Dirhem Bir Çekirdek” başlıklı yazısıyla (15 Ağustos 2017) M. Turhan İmamoğlu:
"Denir ki keçiboynuzu doğanın bir mucizesidir... Çekirdekleri dünyanın her yerinde aynı ağırlıktadır."
Habertürk’teki “Bodrum ‘Kahraman’ı” başlıklı yazısıyla (7 Ağustos 2017) Durmuş Odabaşı:
"Sosyal medyadan ilginç bir genel kültür bilgisi... Bilenler cahilliğime versin, bilmeyenler bir kenara yazsın... - Keçi boynuzu bitkisinin ağacı ve meyvesi ne boyda olursa olsun, bir çekirdeğinin ağırlığı 200 mg.dır (Mili gram. Bir gramın binde biri) ve bu ağırlık asla değişmez."
"Doğada ağırlığı değişemeyen –tutarlılığı ve güvenilirliği ile bilinen- bir tohum olan keçiboynuzu çekirdeği ise (Yunanca keration, İngilizce carob, Arapçada kırıt) elmasın tartı ve satılmasında kullanılan –karat- ölçüsünün isim babası. 4 adet keçiboynuzu çekirdeği, bir dirhem ağırlığında."
"Keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığı asla değişmez ! Bitkinin meyvesi her ne boyda olursa olsun, bir keçiboynuzu çekirdeğinin ağırlığı “200 mg.” dır. İşte bu sebepten, keçiboynuzu çekirdekleri yüzyıllardır Araplarda, Selçuklu'da ve Osmanlı'da elmas ve değerli taşların ağırlığını ölçmekte kullanılmıştır."
Göz var izan var yahu el insaf…
Konyaninsesi.com.tr’den Yılmaz Sandıkçı’yı ise “İlimsel bir yazı” başlıklı (1 Nisan 2019) yazısında sergilediği teyitçi tavrından ötürü tebrik ediyoruz:
“Yıllar önce bir bayramlaşma ziyaretindeyiz, toptan altın ticareti yapan bir kardeşimiz tecrübe ve bilgi birikimini anlatırken, mücevher işinde kullanılan “karat” teriminin “harnup yani keçiboynuzu çekirdeği ile ölçüldüğünü” anlatmıştı… Çünkü bu harnup meyvesi öyle bir meyveymiş ki çekirdekleri dünyanın her yerinde aynı ağırlıktaymış… Bunu öylesine bir bilgelikle anlattı ki hiç kimse “hadi canım, olmaz öyle şey” diyemedi, ben dahil… Ama ben ilk fırsatta gidip bir kilo harnup aldım ve çekirdeklerini çıkardım, alakası yok! İlk açtığım harnubun çekirdekleri bile alakasız boylarda, büyüklü küçüklü, hatta aralarında bire dört bire beş boyut farkı olanlar var, ağırlıkları da farklı tabi…“
