Silinmesinden ya da Kaybolmasından Endişe Ettiğiniz İnternet Sitesi ve Sosyal Medya Paylaşımı Bağlantılarını Kaydederek Arşivleyebileceğiniz İnternet Siteleri
Sanal alemde karşınıza çıkan bir yazı, haber ya da paylaşım kısa bir süre içerisinde değiştirilebilir ya da silinebilir. Bir internet bağlantısına silinmesi halinde Google tarafından taranmışsa önbellek (cache) üzerinden kısa bir süreliğine erişmek mümkün. Böylelikle Google önbellek bulgusu üzerinden ekran görüntüsü alınabilir. Ancak, ekran görüntüsü görsellerinin ikna edicilikleri, manipülasyona açık ve üzerinde oynanmaya müsait oldukları için yeterli değil. Bu durumda, bağlantıları çevrim içi kaydeden ve arşivleyen servisler yardımımıza koşuyor.
İnternette karşılaştığınız ve daha sonra ortadan kaybolabileceğini düşündüğünüz internet sitesi ya da sosyal medya paylaşımına dair bağlantıların kaydedilmesi adına istifa ettiklerimiz ücretsiz seçeneklerden bazıları şu şekilde:
Adı geçen servislerin hepsi aslında aynı mantık çerçevesinde işliyor. Arşivlenmesi istenen bağlantı kopyalanıp ilgili servisteki alana yapıştırılır ve kaydet (save) ya da archive (arşivle) butonuna tıklanılır. Bu sırada ilgili servis bahse konu bağlantının ekran görüntüsü ile arka planında sahip olduğu kodları kaydeder. Kopyasını alınan internet sayfalarının çevirim içi görüntülenebileceği kısa bir bağlantı üretilir. Böylelikle, incelenen bağlantıdaki içeriğe -silinse dahi- kaydedilen haline sunulan kısa bağlantı vasıtasıyla erişim mümkün hâle gelir.
1996 yılından bu yana milyonlarca (internet sitesi, kitap, film, yazılım, müzik ve daha fazlasını içeren) bağlantıyı arşivleyen, kâr amacı gütmeyen The Internet Archive (Archive.org) en işlevsel ve güvenilir seçenek.
Wayback Machine’in Chrome Web Mağazası vasıtasıyla yüklenebilecek “The Official Wayback Machine Extension” adlı Chrome, Firefox ve Safari gibi tarayıcılar için eklentisi de mevcut. Wayback Machine’in Android ve IOS uygulamalarının bulunduğunu da hatırlatmakta fayda var.
Archive.Today‘in kurucusu ya da finansörü belli değil. Ancak, kullanımı gayet kolay bir servis.
Teyit.link ise doğrulama platformu Teyit.org‘un 2017 yılında oluşturduğu bir imkân. İngilizcesi iyi seviyede olmayanlar için kolay kullanışlı Türkçe bir seçenek.
Elbette bu noktada dikkat edilmesi gereken risk, arşivleme ya da içerik koruma amacıyla kullanılan servislerin ömrü. Sürdürülebilir bir finansman yapısı olmayan arşiv sitelerinin kapanma olasılıklarının kayda değer ölçüde olduğunun göz önünde bulundurulması gerek.
Bahse konu servisler kendi içinde arama motoru da bulunuyor. Silinen ve ya hâlihazırda mevcut olan bir bağlantı sizden daha önce başkaları tarafından arşivlenmiş olabilir. Bu nedenle, anılan servisler üzerinde arama yaparak sonuca ulaşmak da mümkün.
PastPages, NewsGrabber, The Eye gibi daha az tercih edilen ya da ücretle kullanılabilen seçeneklerden de faydalanılabilir. Archive-It gibi kendi arşiv mekanizması içeren platformu kurmanıza katkı sunan platformlar da mevcut. Ancak, tekil bağlantı arşivi için bu gibi servislerin etkin ve verimli olduğunu söylemek güç.
Kendi içeriğinizin, başkası tarafından oluşturulan içeriğin ya da sanal alemde karşılaştığınız hakaret ve tehdit içeren bir paylaşımın ispatı adına Türkiye Noterler Birliği’nin (TNB) sunduğu E-Tespit sisteminden de istifade edilebilir. Bu servis vasıtasıyla internet ortamında yayımlanan sayfaların ve indirilebilen dosyaların kaydı yapılabilir; ancak, işlemin kesinleşmesi için bir noterliğe alınacak tespit başvurusu ile başvurarak tespit tutanağının hazırlatılması gerekiyor. Tespit edilen görüntü sayısı ve varsa indirilen dosyaların boyutuna göre, noterlik tarifesi üzerinden ücretlendirme yapıldığını da vurgulamak gerek.
* Kapak görseli: Freepik