İngilizce Haber Anlamına Gelen News Kelimesinin Kökeninin Kuzey, Doğu, Batı, Güney Anlamlarına Gelen North, East, West, South Kelimelerinin Baş Harflerinden Geldiği İddiası Asılsızdır

İngilizce “news” kelimesinin kökeninin, kuzey (north), doğu (east), batı (west) ve güney (south) kelimelerinin baş harflerine dayandığı iddiası doğru değildir. İngilizce haber kavramının dört yön isminin baş harflerinden meydana geldiği ve haberin her yönde meydana gelen olaylarla ilgili olduğu iddia edilse de, “news” kelimesi bir kısaltmanın ürünü değildir ve oluşumunda kuzey, doğu, batı ve güney yönlerinin etkisi bulunmamaktadır.

Yanlış İddia

 

İngilizce “news” kelimesinin, kuzey (north), doğu (east), batı (west) ve güney (south) kelimelerinin baş harflerinden oluştuğuna dair asparagas bir iddia arada sırada dolaşıma girip dikkatleri üzerine çekiyor.

Bahse konu yanlış iddiaya ilişkin viral hâlde “her gün 1 yanlış bilgi” dağıtan sosyal medya profillerinde paylaşılan metin şu şekilde:

“İngilizce’deki NEWS (haber); North (Kuzey), East( Doğu), West (Batı) ve South (Güney) kelimelerinin baş harflerinden meydana geliyormuş. Bu da ‘her yönde meydana gelen olaylar’ anlamını taşıyor.”

 

İngilizce Haber Anlamına Gelen News Kelimesinin Kökenini Yanlış Aktaran Bir Paylaşım

 

News Kelimesinin Etimolojik Kökeninin Kuzey (North), Doğu (East), Batı (West) ve Güney (South) Kelimeleri İlke Uzaktan Yakından Alakası Yok

Her ne kadar haber bültenlerimizde “yurdun dört bir yanından / köşesinden haberler” gibi atıflar duysak da; news kelimesinin “N” harfi north: kuzey, “E” harfi east: doğu, “W” harfi west: batı, “S” harfi ise south: güney anlamına gelmemektedir.

İngilizce “haber” anlamına gelen “news” kelimesinin kökeni 14 .yüzyıla, Ortaçağ İngilizcesine (Middle English) dayanıyor. “News” sözcüğünün Ortaçağda oluştuğu ve “yeni” anlamına gelen “new” kelimesinin çoğul hali olan ve yeni şeyler anlamına gelen “newes” kelimesinden türediği belirtilmektedir. New kelimesi de Latince yeni anlamına gelen “nova” kelimesinden gelmektedir. News sözcüğünün oluşumunda iddia edildiği gibi kuzey (north), doğu (east), batı (west) ve güney (south) kelimelerinin etkisi yoktur.

“Herhangi bir haber olmaması kötü haber almaktan iyidir” anlamına gelen “no news, good news” söz kalıbının izine 1640 yılında rastlandığı ifade edilmektedir.

“News” kelimesinin aynı dil ailesine mensup ve benzer yapıda kelimelere sahip olan Fransızca “nouvelles”, Almanca  “neues”, Çekçe ve Slovakçadaki karşılığı “nový”, lehçede “nowiny”, Bulgarcada “novini” ve Rusça’da “novosti” anlamlarına geldiği bilinmektedir. İngilizcede yönler üzerinden bir kısaltma uyduranların diğer dillerde de aynı başarıyı göstermeleri zaten mümkün değil.

 

haber news kuzey doğu batı güney

 

News Kelimesinin “Notable Events, Weather, and Sports” Kalıbından Türediği İddiası da Yanlıştır

News kelimesinin kökenine dair kısaltma uydurma çabası sadece yönlerle sınırlı değil.

Özellikle ABD’de “news” sözcüğünün “kayda değer gelişmeler, hava ve spor” anlamına gelen “notable events, weather, and sports” kelimelerinin baş harflerinden türediğine dair bir iddia da dile getirilmektedir. Ancak, yukarıda aktarıldığı üzere bu iddia da asparagastır.

 

news kuzey doğu batı güney

 

İngilizcede Haber Kavramının Dört Yön İsminin Baş Harflerinden Oluştuğu İddiasına İnananlar

Köşe yazarları arasında düşüldüğüne denk gelemediğimiz bu hatanın akademik camiada bir hayli tekrarlandığına şahit olduk.

Ünal Uyguç ve Ali Genç’in “Radyo Televizyon Haberciliği” adlı (1998 – İstanbul Üniversitesi Yayınları) adlı kitabında (sf: 107) “news” kelimesine dair bu hatalı ifadeye yer verilmektedir.

Hakan Akçay tarafından hazırlanan ve Doç. Dr. Yusuf Yurdigül’ün danışmanlığını üstlendiği “Gezi Parkı Olaylarının Türkiye Televizyon Ana Haber Bültenlerindeki Sunum Biçimi” başlıklı yüksek lisans tezinde (sf: 9) de bu iddia alıntılanmıştır.

Harran Üniversitesi’nden Öğr. Gör. Dr. Hasan Çiftçi’nin “The Journal of Academic Social Science Studies”de (Sayı: 58, sf: 475-487, Summer II 2017) yayınlanan “Televizyon Haberciliğinde Etiksel Bir Sorun Olarak Magazinleşmenin Topluma Etkisi” başlıklı makalesinde bu iddiaya yer verilmiştir.

Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğrencilere yönelik hazırladığı “Gazetecilik – Haberin Nitelikleri” başlıklı çalışmada da aynı hatalı bilgi paylaşılmıştır.

Gazete ve Dergilere İlişkin Temel Kavramlar“ı aktaran “Medya Okuryazarlığı İçerikleri” başlıklı “medya okuryazarlığı dersi” verecek öğretmenlere yönelik hazırlanan bir internet sitesinde Enes Bal tarafından kaleme alınan yazıda da aynı hataya düşülmüştür.

İstihdam Uzman Yardımcısı Hakan Özer’in Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü’ne sunduğu “Türkiye İş Kurumu’nun Ulusal ve Yerel Gazetelerdeki Yansımalarının Analizi: Basın, Yayın ve Tanıtım Birimi İçin Yeni Yapı Önerisi” başlıklı uzmanlık tezinde (sf: 50) de bu asılsız iddia aktarılmıştır.

 

news kuzey doğu batı güney

 

Yorumunuzu yazınız...