IMDb’nin Rusya’nın Ukrayna’yı İşgalinin Ardından Boykot Kararı Alarak En İyi 250 Film Listesinden Tarkovsky Filmlerini Çıkardığı İddiası Doğru Değil

Yanlış İddia

 

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekâtına tepki olarak Internet Movie Database (IMDb) adlı internet sitesinin ünlü Rus yönetmen Andrei Tarkovsky’nin yönetmenliğini üstlendiği filmleri en iyi 250 film listesinden çıkardığı iddia edilmişti. Ancak bu durumun, IMDb’nin aldığı bir boykot kararı kaynaklı olmadığı, oylama sistemi ve tercihleri değişikliği etkisiyle gerçekleştiği anlaşılıyor.

 

imdb en iyi 250 film listesinden tarkovski filmlerini cikardi
“IMDB en iyi 250 film listesinden Tarkovski filmlerini çıkardı” ifadesini içeren tweet

 

Bilindiği üzere IMDb, filmler, diziler, televizyon programları, video oyunları ve internet içerikleri hakkında bilgiler barındıran çevrim içi bir bilgi bankası.

Kullanıcıların oylarının ağırlıklı ortalamasının alınmasıyla film, dizi ve belgesel gibi yapımlar için oluşturulan IMDb puanı, birçok kişi için referans özelliği taşıyor. IMDb puanı bazında filmlerin filtrelenerek sıralandığı en iyi 250 film listesi de sinema severler açısından önemli bir başucu kriteri.

IMDb’nin “top 250” listesi, statik değil dinamik yapıda. Kullanıcı oylarındaki yönelime göre listedeki filmlerde değişiklik yaşanabilmektedir.

IMDb, bu listeye girecek filmlerin puanlarının belirlenmesinde “düzenli oy veren” (“regular IMDb voter”) olarak tanımladığı kullanıcıların tercihlerini dikkate alıyor. Ancak IMDb, “düzenli oy kullanan” kriterine dair detay paylaşmıyor.

 

imdb top 250

 

IMDb, oylama ve hesaplama kriterleri hakkında şu açıklamaları sunmuştu:

 

IMDb Puanları Nedir?

IMDb’ye kayıtlı kullanıcılar, veritabanında yayınlanan her başlık için oy verebilir (1’den 10’a kadar). Bireysel oylar daha sonra toplanır ve başlığın ana sayfasında görünen tek bir IMDb derecesi olarak özetlenir. “Yayınlanan başlık” ile, filmin (veya TV şovunun) en az bir kez (festival gösterimi dahil) herkese açık olarak gösterilmesi gerektiğini kastediyoruz.

Kullanıcılar oylarını istedikleri sıklıkta güncelleyebilir, ancak aynı başlıktaki herhangi bir yeni oy öncekinin üzerine yazılır, bu nedenle kullanıcı başına başlık başına bir oy olur.

IMDb ağırlıklı ortalama, her yeni oy alındığında değişmez, bunun yerine günde birçok kez güncellenir.

Bu, puanınızı gönderdikten sonra neden genel puanda herhangi bir değişiklik göremeyebileceğinizi açıklar.

IMDb’ye kayıtlı kullanıcılar tarafından verilen tüm bireysel puanları alır ve bunları tek bir puan hesaplamak için kullanırız. Oy döküm sayfasında ortalama ve ortalama oyları göstersek de, aritmetik ortalamayı (yani tüm oyların toplamının oy sayısına bölümü) kullanmıyoruz; bunun yerine bir başlığın sayfasında görüntülenen derecelendirme ağırlıklı bir ortalamadır. Ayrıntılı oy dağılımını görüntülemek için, ortalama IMDb kullanıcı puanının hemen altında bulunan oy sayısını tıklayın.

IMDb ağırlıklı ortalama, her yeni oy alındığında değişmez, bunun yerine günde birçok kez güncellenir.

Bir TV dizisi reytingi, tek tek bölümlerin reytinglerinin ağırlıklı ortalaması değildir. Bunun yerine müşteriler, her bir başlığın dizi sayfası aracılığıyla dizinin bir bütün olarak derecelendirmesi için ayrı ayrı oy kullanır.

IMDb, ham veri ortalamaları yerine ağırlıklı oy ortalamalarını yayınlar. Bunu açıklamanın en basit yolu, kullanıcılar tarafından alınan tüm oyları kabul etmemize ve değerlendirmemize rağmen, tüm oyların nihai derecelendirme üzerinde  aynı etkiye (veya ‘ ağırlığa ‘) sahip olmamasıdır.

Olağandışı oylama faaliyeti tespit edildiğinde, sistemimizin güvenilirliğini korumak için farklı bir ağırlıklandırma hesaplaması yapılabilir. Derecelendirme mekanizmamızın etkin kalmasını sağlamak için, derecelendirmeyi oluşturmak için kullanılan yöntemi tam olarak ifşa etmiyoruz.

“Birçok eleştirmenin veya diğer IMDb kullanıcılarının belirli bir başlığı beğenmesi, herkesin aynı şekilde hissettiği anlamına gelmez. Tam tersi, sözde “kötü” başlıklar, eleştirel ve popüler görüşler genellikle birbirinden ayrıldığından iyi puanlar alabilir. Ağırlıklı ortalamamız bu etkiyi azaltmaya çalışır. Kalabalığın bilgeliği kavramı (yani tek bir uzmandan ziyade büyük bir grup kişinin ortak görüşü) burada devreye giriyor”

IMDb En İyi 250 Film ve En İyi 250 TV Şovu listeleri oluşturulurken yalnızca normal IMDb seçmenlerinin (yani düzenli olarak IMDb’ye oy veren kişilerin) oyları dikkate alınır. Buna ek olarak, bir başlığın bu listelerden birinde yer alabilmesi için en az (şu anda 25.000) oy almış olması gerekir. Bu listelerin nasıl belirlendiği ile ilgili ayrıntılar için lütfen listeye gidin ve en alta kaydırın.

IMDb En İyi 250 Film ve En İyi 250 TV Şovu listelerinin etkinliğini korumak için, bir IMDb kullanıcısının normal seçmen olarak sayılması için kullanılan kriterleri açıklamıyoruz.

En Yüksek Oy Alan 250 oyunu hesaplamak için aşağıdaki formül kullanılır. Bu formül, her başlığın aldığı oy sayısını, listede olması gereken minimum oyları ve tüm başlıklar için ortalama oyu dikkate alan gerçek bir ‘Bayes tahmini’ sağlar:

ağırlıklı derecelendirme (WR) = (v ÷ (v+m)) × R + (m ÷ (v+m)) × C

Neresi:

R = film için ortalama (ortalama) = (derecelendirme)

v = film için oy sayısı = (oy)

m = En Çok Oylanan 250 listesinde yer almak için gereken minimum oy (şu anda 25.000)

C = tüm rapordaki ortalama oy

 

Lütfen En İyi 250 Film listesinin yalnızca uzun metrajlı filmleri içerdiğini unutmayın: kısa filmler, TV filmleri, mini diziler ve belgeseller En İyi 250 Film Listesine dahil değildir. En İyi 250 TV Şovu Listesi, TV Dizilerini içerir, ancak TV bölümlerini veya Filmleri içermez.

 

IMDb, Ukrayna işgali nedeniyle Rusya’yı boykot kararı alarak Tarkovsky filmlerinin tamamını en iyi 250 film listesinden çıkarmadı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekâtının başladığı 24 Şubat 2022 tarihinde IMDb en iyi 250 film listesinde sadece Stalker yer alıyordu. 3 Mart 2022 günkü söz konusu listede herhangi bir Tarkovsky filmi yer almıyor. Bu durumu oylama sistemindeki ve tercihlerindeki değişikliğin sağladığı anlaşılıyor. Yani, Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle bizzat IMDb tarafından alınmış bir karar sonucu listede herhangi bir Tarkovsky filmi bulunmuyor değil.

Listenin geçmiş versiyonları Wayback Machine vasıtasıyla görüntülenebiliyor (İlave bilgi için Kaybolmasından Endişe Edilen Bağlantıların Arşivlenebileceği İnternet Siteleri başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz).

Geçmişte IMDb’nin en iyi 250 film listesinde Tarkovsky’nin Zerkalo (1975), Solyaris (1972), Andrei Rublev (1966), Stalker (İz Sürücü) (1979) adlı filmleri yer almış.

 

imdb top 250 tarkovsky filmleri

 

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekâtının başladığı tarih öncesinde (22 Şubat 2022 günü) “top 250” listesinde sadece Stalker bulunuyordu.

Stalker, 23 Şubat26 Şubat ve 1 Mart 2022 günlerinde söz konusu listede 187. sırada yer alıyordu.

 

stalker imdb
Stalker adlı filmin IMDb’deki 23 Şubat 2022 tarihli sayfasından görüntü

 

1 Mart 2022 günü sonrasında Stalker en iyi 250 film listesinden düşmüş (Her ayın ilk günü IMDb’nin en iyi filmler listesinde güncelleme yapıldığı biliniyor).

 

imdb top 250 1 mart 2022

 

Algoritma değişikliği ve kullanıcı oyları etkisiyle 1 Mart 2022 günü listede önemli ölçüde oynamaların yaşandığı görülüyor (İngilizce dışındaki dillerdeki filmlerin sıralamasının gerilediği anlaşılıyor.) (Yani, Eşkıya ve Yedinci Koğuştaki Mucize’nin başına ne geldiyse Stalker’ın başına da o gelmiş) (Rusya’ya yönelik bir boykot kararı alınmış olsa “Idi i smotri” (“Gel ve Gör”) adlı 1985 Sovyet yapımı filmin listenin 106. sırasında olması beklenemezdi).

 

imdb top 250 1 mart 2022

 

IMDb en iyi 250 film listesinin sonunda yer alan filmin puanının 8,0, Stalker’ın puanının 8,1 olduğu görülüyor. Bu durum, Stalker’ın listeden kasten dışlandığı algısına yol açabiliyor. Ancak, IMDb top 250’ye 8,0 üzerinde not alan her film giriş yapamıyor.

Bu durumu IMDb şu şekilde açıklıyor:

 

“Ortalama kullanıcı oyu 9,4 olan bir başlık neden ilk 250 Film veya TV listenizde görünmüyor?”

 

“IMDb En İyi 250 Film ve IMDb En İyi 250 TV Şovu sayfalarında belirtildiği gibi, tam oylama veritabanından ilk 250’yi oluştururken yalnızca düzenli IMDb seçmenlerinden gelen oylar dikkate alınır. Bu, ilk 250 listede bildirilen oy ortalamaları ile bireysel başlık sayfalarındaki oy ortalamaları arasındaki herhangi bir farkı açıklar. Bu aynı zamanda, ortalamalarına göre düşündüğünüz filmlerin veya şovların neden listede görünmesi gerektiğini, ancak gerçekte orada görünmediğini de açıklar.

İlk 250 listenin etkinliğini korumak için, bir kişinin düzenli seçmen olarak sayılması için kullanılan kriterleri kasıtlı olarak ifşa etmiyoruz.

En İyi 250 Filmin yalnızca teatral özellikler içerdiğini unutmayın. Kısa filmler, TV filmleri, mini diziler ve belgeseller dahil değildir.”

 

imdb top 250 kriter

 

IMDb’nin konuya ilişkin bir açıklamasına rastlanamadı.

Listeden düşen filmlerin dili ve yapımcısı ülke dikkate alındığında, algoritma parametrelerinde, kullanıcıların oy ağırlığı çarpanında ya da düzenli oy kullanıcısı kriterlerinde bir değişiklik yapılmış olması olası.

Konu hakkında Aydın Çam şu (anlamlı) yorumda bulunmuştu:

“IMDB’nin sadece Tarkovsky’nin filmlerini değil, İngilizce olmayan neredeyse tüm filmleri Top 250 listesinin dışına atacak bir algoritma değişikliği yaptığı anlaşılıyor. Bence bu başka bir açıdan durumun vehametini arttırıyor. MONOKÜLTÜR tam da böyle bir dayatmayla geliyor.”

 

İLAVE:

Haşmet Babaoğlu, Sabah’taki “Cumartesi Notları: Kelimeler ve hileler” başlıklı 5 Mart 2022 tarihli yazısında IMDb’nin Tarkovsky’i en iyi 250 film listesinden çıkardığını sandığını aşikâr etmiş:

“Duygu yaşı pek aşağılarda seyreden Amerikalı sinemaseverlerin eğilimlerini kontrol eden ünlü IMDB sitesi, Tarkovski’yi “Top 250 List”inden çıkarmış. Niye? Rus diye… Ben size söyleyeyim… Aslında öteden beri istedikleri buydu. Tarkovski’yi çıkaracakları günü iple çekiyorlardı. Neden mi? Tarkovski sadece yönetmen değil, iliklerine kadar “insan” olduğu için… İnançlı olduğu için… Filmlerinde derin meselelere eğildiği için… Şimdi onun “Kurban” filmini izlemenin tam zamanıdır.”

 

Yorumunuzu yazınız...