Türkiye’nin Hindistan’da Buğday İthali Yaptığı İddiası Doğrulanamıyor

 

Türkiye’nin kendi buğday üretimini ve verimini artırmak yerine buğday ithalatına yöneldiği, böylelikle kendi tarımına zarar verdiği, dışa bağımlı hâle geldiği ve döviz kaybettiği sıklıkla dile getirilen bir eleştiri.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgal harekâtıyla birlikte ülkemizin buğday ithalatına dair gündeme gelen iddia, Hindistan’dan buğday alımı yapıldığı yönünde oldu.

Dünya buğday ihracatının yaklaşık % 30’unu gerçekleştiren Rusya ve Ukrayna arasındaki savaş, buğday fiyatlarında yükselişe yol açtı. Ukrayna’nın ihracat olanakları kısıtlanırken, Rusya’dan buğday ihracatı devam etti. Rusya’ya yönelik batı yaptırımları Karadeniz bölgesinden buğday ihracatını zorlaştırdı. Yaşanan arz sıkıntısı ve yükselen fiyatlarla birlikte alternatif kaynak arayışına girildi.

Küresel buğday stoklarının yaklaşık yüzde 9’una sahip olması ve düşük fiyat sunması nedeniyle Hindistan, buğday ihracatında önemli bir tedarikçi olarak ön plana çıktı. Bu süreçte, Türkiye’nin buğday tedariğinde Çin Halk Cumhuriyeti’nin ardından dünyanın en büyük ikinci buğday üreticisi Hindistan’ı alternatif olarak gördüğü, Hindistan’ın Türkiye ile buğday ticareti konusunda görüşme sürecinde olduğu ileri sürüldü.

Tarihimizde bir ilk olarak Hindistan’dan buğday ithalinin gerçekleştirildiği yönündeki iddiayı Cem Seymen’in ve Ali Ekber Yıldırım‘ın sosyal medya paylaşımlarıyla örnekleyecek olursak:

Tarihte ilk kez Hindistan’dan buğday ithal ettik neden? 1. Makarna ihracatı için ithal ediyoruz tezi gerçek dışı 2. İç ve Doğu Anadolu şartları sulu tarıma engel. Çiftçi mecbur arpa, buğday eker ama maliyet yüksek 3. Bir çok ülkede buğdaya teşvik çok, bizim çiftçi rekabet edemez.

Türkiye tarihinde ilk kez Hindistan’dan buğday ithal etmeye başladı. Çiftçilikten para kazanamayan üretici yeterli destek alamayınca kentlere akın etti yıllarca. Köylerimiz artık boş. Üretim maliyetleri yüksek. Sonuç bu. Yazık.

Hindistan buğday ihracatını yasakladı

– Türkiye’nin buğday almaya başladığı Hindistan, iç piyasada fiyatları dengelemek için buğday ihracatını durdurdu.

– Yıllarca yazdık, uyardık. Gün gelecek paranız olsa bile ürün alamayacaksınız, ithalat yapamayacaksınız. O gün geldi.

 

Hindistan’dan buğday ithal edileceği beklentisi 2012 yılında da basına yansımıştı.

Tekrar gündeme gelmesinin akabinde Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithal ettiği iddiasının gerçeği yansıtmadığını belirtti.

25 milyar dolar ile net ihracatçı konumunda olan ülkemizin, Hindistan’dan buğday ithalatına yönelik bir talepte bulunmadığını” vurgulayan bahse konu açıklama metni şu şekildeydi:

 

“Bazı basın ve yayın organlarında ortaya atılan Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithal ettiğine dair iddialarla ilgili haberler gerçeği yansıtmamaktadır.

 

Bilakis, dünyanın ilk 10 tarım ülkesinden biri olan Türkiye, güçlü tarımsal alt yapısı ile her geçen gün artan ülke nüfusunun gıda ihtiyacını karşılamaktadır. Türkiye ayrıca 25 milyar dolar tarım ve gıda ürünleri ihracatı ile net ihracatçı konumdadır.

 

Hindistan’ın ülkede yaşanan aşırı sıcaklardan dolayı buğday ihracatını yasaklaması üzerine kamuoyunda ülkemizde buğday krizi yaşanacağı, Ukrayna ve Rusya’dan da buğday alamadığımız için ekmek fiyatlarının yükseleceğine ilişkin haberler de doğru değildir. Hindistan dünyanın önemli buğday üretici ülkeleri içerisinde yer almakla birlikte, üretiminin büyük çoğunluğunu iç tüketimde kullanmaktadır.

 

Ülkemizin bu süreçte Hindistan’dan herhangi bir buğday talebi olmamıştır. Ayrıca Toprak Mahsulleri Ofisi ithalat ihalelerinde Hindistan menşeli bir ürün için teklif de almamıştır. Nitekim Hindistan’ın buğday arzını durdurmasının, kendi iç piyasasında yükselen enflasyon ile mücadele için alınmış bir tedbir olduğu bilinmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2020-2021 piyasa yılında yeterlilik oranlarımız, ekmeklik buğdayda yüzde 89,2, makarnalık buğdayda yüzde 259 olup buğdayda yeterlilik oranımız yüzde 102,3’dür. Buğday ithalatı büyük çoğunlukla buğday mamulleri ihracatı amacıyla yapılmaktadır.

 

2021 yılında 2,44 milyar dolarlık buğday ithalatına karşılık 3,23 milyar dolarlık buğday mamulleri (un, makarna, vb) ihracatı yapılmıştır. Böylece buğdayda 795 milyon dolar dış ticaret fazlası elde edilmiştir. Türkiye dünya un ihracatında birinci, makarna ihracatında ise ikinci sıradadır.

 

Türkiye dünya un ihracatında birinci, makarna ihracatında ise ikinci sıradadır. Hububat piyasasında olduğu gibi baklagil piyasasında da Türkiye dünyanın en önemli ülkelerinden biridir. 2021 yılında ülkemizde 305 bin ton kuru fasulye üretimi ile tüm zamanların üretim rekoru kırılmıştır. Ülkemiz dünya nohut üretiminde 2’inci sırada, mercimek üretimde ise 4’üncü sıradadır.

 

2021 yılında 64 bin ton kuru fasulye ve 168 bin ton nohut ihracatı gerçekleştirilmiştir. Covid-19 pandemi koşulları, iklim değişikliği ve Rusya-Ukrayna savaşı küresel boyutta tarım ve gıda sektörünü de etkilemektedir. Bakanlığımız, içinde bulunduğumuz süreçte yaşanan bu gelişmeleri yakından takip etmektedir. Gerek üreticilerimizin gerekse tüketicilerimizin olumsuz etkilenmemesi için gereken her türlü tedbir alınmaktadır.”

 

hindistandan bugday ithali aciklamasi

hindistandan bugday ithali aciklamasi

 

İşbu iddianın tekrar gündeme gelmesinin akabinde dünyanın en büyük buğday üreticileri arasında olan Hindistan buğday ihracatını 14 Mayıs 2022 tarihi itibarıyla yasakladı.

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) 2022 yılı Nisan ayında -hasat ortasında iç piyasa fiyatının üstünde maliyetle- 480 bin tonluk buğday ithalatı için açtığı iki ihaleyi iptal ettiği öğrenilmişti.

Tarım ve Orman Bakanlığı, Hindistan’dan buğday ithal edilmediğini, bu yönde bir görüşmede bulunulmadığını belirtiyor. Ancak, Hint basınında bunun aksi yönünde aktarımlara rastlanıyor. Buğday ithali konusunda Türkiye ve Hindistan arasında görüşmelerde bulunulduğu, Türkiye’den buğday alım emrinin iletildiği yönünde aktarımlar görülüyor.

Hindistan’ın aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çeşitli ülkelerle buğday ihracatına başlamak için görüşme halinde olduğu, Tarım ve İşlenmiş Gıda İhracatını Geliştirme Kurumu (Agricultural and Processed Food Products Export Development Authority – APEDA) adlı Hint kuruluşundan yetkililerin Türkiye’yi ziyaret ettiği, Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithalatına sıcak baktığının söylendiği, Türkiye’den Agribazaar adlı tarım emtiası odaklı e-ticaret sitesi üzerinden 50.000 ton buğday alım emrinin karşılandığı, Tarimex’in Hint buğdayı ithaline ilgi gösterdiği belirtilmişti (İşbu aktarımların Türkiye tarafından teyidine ya da siparişi edildiği ileri sürülen buğday alımının gerçekleştirildiğine dair bir bulguya erişilememiştir).

İLAVE: Bakanlığın yalanlamasının aksine Hindistan’dan özel sektörün ithal ettiği buğdayın analizlerinde “Hint Sürmesi” hastalığının çıkması nedeniyle ülkeye sokulmadığını belirten Ali Ekber Yıldırım, söz konusu ithalat işlemine dair bir belgeyi paylaştı.

 

https://twitter.com/tarimyazari/status/1530455617688805377

 

Bu detayları aktardıktan sonra, buğday üretim, ihracat ve ithalatına dair verilere değinelim…

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın son yayımladığı dört ürün için yayınlanan tarımsal ürünlerin arz talep tahminlerini içeren Tarım Piyasaları Bilgi Sistemi (Agricultural Market Information System – AMIS) Piyasa İzleme Raporu’nda (94. sayı – 2 Aralık 2021) büyük ihracatçılardaki arz sıkıntısı etkisiyle dünya buğday ihracat fiyatlarında artış yaşandığı belirtilmişti.

ABD Tarım Bakanlığı (The United States Department of Agriculture – USDA) verilerine göre dünya buğday ihracatında Rusya, AB, Kanada ve ABD, ithalatında ise Mısır, Çin, Endonezya, Türkiye ve Bangladeş ilk sıralarda yer almaktadır.

 

dunya bugday ithalati ulkeler
Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. Durum ve Tahmin. Buğday 2021

 

dunya bugday ihracati ulkeler
Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. Durum ve Tahmin. Buğday 2021

 

Buğday ve buğday ürünleri ihracatı yıllar itibarıyla değişmekle beraber yaklaşık 7 milyon tonluk bir potansiyele sahip olan Türkiye ise %3’lük ihracat payı ile dünya buğday ihracatında 9. sırada yer almaktadır. Türkiye’nin dünya buğday ithalatındaki payı yıllar itibarıyla değişmekle beraber son üç yıllık ortalamalara göre bu pay %5,2 düzeyindedir.

 

turkiye bugday verileri
TEPGE – Tarım Ürünleri Piyasaları Buğday – Ocak 2022

 

2020 yılı verilerine göre Türkiye’nin buğday ithalatında Rusya (%67,11), Ukrayna (%10,79), Kanada (%5,57), Meksika (%4,27) ve Litvanya (%3,30) ilk sıralarda yer almıştı.

 

turkiye bugday ithalati onemli ulkeler payi
Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. Durum ve Tahmin. Buğday 2021

 

turkiyenin bugday ithalati yaptigi ulkeler
TEPGE – Tarım Ürünleri Piyasaları Buğday – Ocak 2022

 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2020-2021 piyasa döneminde buğdayın yurt içi üretimin yurt içi talebi karşılama derecesinin (yeterlilik derecesi) durum buğdayında %259, diğer buğdayda %89,2 olarak gerçekleşti. Bu dönemde ortalama buğday üretimimiz 20,5 milyon ton ve tüketimimiz ise 18,2 milyon ton olup, buğday ithalatımız 8,2 milyon ton seviyesindeydi (Buğday üretimimizle tüketimimizin denk olduğunu ifade eden TÜİK verilerinin şüpheyle karşılandığını da not etmekte fayda var).

 

Tahıl denge tabloları, 2020-2021

Buğday (toplam) Buğday (durum) Buğday (diğer)
Üretim (Ton) 20 500 000 4 000 000 16 500 000
Ekilen alan (Hektar) 6 922 237 1 258 057 5 664 180
Üretim kayıpları (Ton) 1 127 500  220 000  907 500
Arz=Kullanım (Ton) 27 610 481 4 343 369 23 267 112
Kullanılabilir üretim (Ton) 19 372 500 3 780 000 15 592 500
İthalat (Ton) 8 237 981  563 369 7 674 612
AB 27 (Ton)  484 971  73 277  411 694
Kullanım
Yurt içi kullanım (Ton) 18 934 082 1 459 572 17 474 510
İnsan tüketimi (Ton) 14 782 565  933 284 13 849 281
Tohumluk kullanım (Ton) 1 246 003  226 450 1 019 552
Yemlik kullanım (Ton)  2 338 951  257 510 2 081 441
Endüstriyel kullanım (Ton)                                –                               –                            –
Kayıplar (Ton)  566 563  42 328  524 235
İhracat (Ton) 7 583 765 2 856 121 4 727 644
AB 27 (Ton)  193 782  136 604  57 178
Stok değişimi (Ton) 1 092 634  27 676 1 064 958
Kişi başına tüketim (Kg) 176,8 11,2 165,6
Yeterlilik derecesi (%) 102,3 259,0 89,2

* Piyasa yılı: 01 Haziran 2020 – 31 Mayıs 2021

 

Türkiye’de 2019/20 üretim sezonu itibariyle toplam buğday arzı içerisinde ithalatın payı %37’dir. 2020/21 üretim sezonunda buğday ve ürünleri ihracatı bir önceki sezona göre %0,3 artarken, buğday ithalatı %24 azalmıştır.

 

turkiye bugday arzi kullanimi
Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü. Durum ve Tahmin. Buğday 2021

 

Buğday ithalatı sanılanın aksine sadece iç tüketime yönelik değil, ihraç edilen makarna ve un üretimine yönelik artan ihtiyacı karşılayabilmek için de yapılıyor.

Ülkemizin buğday ve buğday ürünleri ithalatının tamamına yakınını sadece buğday ithalatından (%99) oluşuyor. İthalatın artmasının en temel nedeni buğdaya dayalı mamul madde ihracatının artması olarak görülüyor. Türkiye gerçekleştirdiği buğday ithalatının tamamını dahilde işleme rejimi (DİR) kapsamında gümrük muafiyetiyle işleyerek iç piyasaya sunmadan ihraç ediyor (İlgisinden hareketle “İhracatımızın İthalatımıza Bağımlılık Oranının %70 Olduğu İddiası“nı ele aldığımız yazımıza göz atabilirsiniz) .

Tarım ve Orman Bakanlığı, dünyada un ihracatında 1.sırada, makarna ihracatında ise 2. sırada olan ülkemizin ülkemizde buğday üretimi kendi ihtiyacımıza yetecek düzeyde olduğunu, yapılan buğday ithalatının “Mamul Madde İhracatına Yönelik” olduğunu geçmişte aktarmıştı. Yapılan açıklamada, dahilde işleme rejimi kapsamında buğdayda ihracat bazlı yurtdışı temin yapıldığı, ithal edilen buğdayın un, makarna, irmik vb. işlenmiş ürün olarak, tekrar ihracıyla döviz girdisi sağlandığı ifade edilmişti.

Dünyada makarnalık buğday üretiminde en büyük üretici ülkeler arasında Kanada, İtalya ve Türkiye ön plana çıkmaktadır. 2020/21 döneminde dünya makarnalık buğday üretiminin %21’i AB ülkelerinde (%11 İtalya), %20’si Kanada’da, %12’si Türkiye’de gerçekleştirilmiştir.

 

makarnalik bugday uretici ulkeler
TMO – 2020 Yılı Hububat Sektör Raporu

 

Yorumunuzu yazınız...