Koronavirüs (Covid-19) Aşılarının Hamile Kadınların Düşük Yapmasına Yol Açtığı İddiası
Bu yazımızda, COVID-19 aşılarının hamile kadınların düşük yapmasına sebebiyet verdiği iddiasını ele alacağız.
İddianın en sık görülen örneklerinden birisi, “Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) yaşayan Sara Beltrán Ponce isimli bir doktorun 14 haftalık hamile iken COVID-19 aşısı olması sonucu düşük yaptığı” şeklinde karşımıza çıkmakta. Global çapta sosyal medya platformlarında yaygın bir şekilde paylaşılan bu iddia, ülkemizde de pek çok aşı karşıtı tarafından ilgi ile karşılanmıştı.
İddiayı paylaşan bazı sosyal medya kullanıcılarına göz atacak olursak:
İddialara kaynak olarak bir dizi sosyal medya paylaşımı gösterilmektedir.
Dr. Sara Beltrán Ponce’a ait olduğu ileri sürülen paylaşımların ilki 28 Ocak tarihli olup Dr. Ponce bu paylaşımda, 14 haftalık hamile iken aşı olduğunu belirtmekte ve herkese aşı olmayı tavsiye etmektedir; diğer bir paylaşım ise 4 Şubat tarihinde yapılmıştır ve doktor bu paylaşımda düşük yaptığından bahsetmektedir. Dr. Ponce’ın iddialara mesnet olarak sunulan açıklamaları bunlardan ibaret olup düşük yapmasını aşı olmasına bağlayan hiçbir beyanı yoktur; bu ilişki, iddiayı ortaya atan sosyal medya kullanıcıları tarafından herhangi bir kanıt olmaksızın kurulmuştur.
Dr. Ponce’ın paylaşımlarında, düşüğü aşı olmasına bağlayan hiçbir ifade olmadığı gibi ilerleyen günlerde sosyal medya hesabı üzerinden bir açıklama yapmış ve “paylaşımlarından ötürü aşı karşıtları tarafından hedef haline getirildiğini” ifade ederek bilgilerini kullananları görenlerden bu paylaşımları taciz olarak bildirmelerini rica etmiştir.
İddia ile Birlikte Sunulan Fotoğraf Dr. Ponce’a Ait Değil
İddiayı sosyal medya üzerinden paylaşan kimseler, Dr. Ponce’ın bahsettiğimiz bu paylaşımlarını genellikle Dr. Ponce’a ait olduğunu öne sürdükleri bir fotoğraf ile birlikte sunmaktadırlar. Fotoğrafta hamile bir sağlık çalışanı aşı olmaktadır; ancak fotoğrafta yer alan kişi Dr. Ponce değil, Amy Gul-Ulrich isimli bir hemşiredir.
Amy Gul-Ulrich, COVID-19 aşısı olurken çekilen bu fotoğrafını, 7 Ocak tarihinde sosyal medyadan paylaşmıştır. İddianın kendi fotoğrafı ile birlikte dolaşıma sokulmasının ardından hemşire Amy Gul-Ulrich düşük yapmadığını, bebeğinin 32 haftalık ve gayet sağlıklı olduğunu ifade eden bir sosyal medya paylaşımında bulunmuştur.
Kısaca, iddia sosyal medya kullanıcıları tarafından ortaya atılmış bir dezenformasyondan ibaret olup gerçeği yansıtmamaktadır.
Hamile Bireyler ve COVID-19 Aşısı
Hamile bireylerin COVID-19 aşısı olması hususunda dünya genelinde çeşitli bilimsel otoriteler görüş bildirmiştir. Bunlardan birkaçını şu şekilde sıralayabiliriz:
• Türkiye Üreme Tıbbı ve Cerrahisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Timur Gürgan, hamileliğin ilk üç ayında aşı olmanın birtakım sorunlara yol açabileceğini; ancak bunun COVID-19 aşısına özgü bir durum olmadığını söylemiştir. Hamile bireylerin ilk üç aydan sonra aşı olabileceğini ekleyen Prof. Dr. Gürgan, aşı olmanın çok önemli olduğunu ve hamilelerin aşılamada öncelikli olması gerektiğini de ifade etmiştir.
• Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Faruk Buyru, ülkemizde uygulanmakta olan SinoVac aşısının inaktif virüs teknolojisi ile üretildiğini; dolayısıyla hamile bireylerde kullanımının güvenli olduğunu açıklamıştır.
• Amerika Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (CDC), ülkelerinde kullanım onayı almış olan COVID-19 aşılarının hamile kadınlardaki güvenilirliği hakkında sınırlı bilgi bulunduğunu paylaşmış; ancak hamile kadınların hamile olmayanlara kıyasla ağır COVID-19 enfeksiyonu açısından daha yüksek riskte olduğunu da eklemiştir. CDC, hamile kadınlar için klinisyenleri ile konuya dair konuşmalarının karar vermelerine yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
• Amerikan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanları Birliği, mevcut aşıların hamile bireylerden esirgenmemesi gerektiğini açıklamıştır.
• Amerikan Maternal-Fetal Tıp Topluluğu, hamile kadınların aşılara erişimleri olması gerektiğini şiddetle tavsiye etmektedir.
• Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Oxford-AstraZeneca aşısı için, aşının hamile kadınlardaki güvenilirliği hakkında az miktarda veri bulunduğunu; ancak hamileliğin kadınlarda ağır COVID-19 enfeksiyonu riskini artırdığını ifade ederek sağlık çalışanı ya da ek tanısı olan hamile bireylerin aşılanabileceğini söylemiştir. WHO, Pfizer-BioNTech aşısı hakkında da bu minvalde bir açıklama yaparak -ek tanısı olanlar ya da sağlık çalışanları gibi yüksek risk gruplarındaki hamile bireyler dışında- hamilelere bu aşıyı olmalarını önermemiştir. Moderna aşısının hamile kadınlardaki güvenilirliği ile ilgili olarak da yeterli veri olmadığı; ancak aşılanmanın faydalarına gölge düşürecek spesifik bir risk beklenmediği açıklaması yapılmıştır.
• Hamilelerin şimdilik aşılama programına dahil edilmediği Birleşik Krallık’ta yer alan Aşılama ve Bağışıklık Komisyonu, ülkede kulanım onayı almış olan aşılar ile ilgili geçtiğimiz aylarda yaptığı duyuruda, aşıların hamile bireylerdeki güvenilirlikleri konusunda herhangi bir endişe yaratmadığını; ancak bu aşıların hamilelerde rutin kullanımının tavsiye olunması için henüz yeterli veri bulunmadığını açıklamıştır. Komisyon, virüse maruz kalma riski yüksek olan ya da altta yatan rahatsızlığı bulunan hamile bireylerin aşı olabileceğini bildirmiştir.
Özetle, COVID-19 aşılarının hamile bireylerde düşüğe yol açtığına işaret eden hiçbir kanıt bulunmamaktadır ve Dr. Sara Beltrán Ponce’ın COVID-19 aşısı olduktan sonra düşük yapması tesadüf üzerine gerçekleşmiştir. COVID-19 aşılarının hamilelerdeki kullanımı ile ilgili çekinceler varsa bunlar, aşılanma sonucu hamile bireylerde herhangi bir olumsuzluk tespit edilmesinden değil; henüz sınırlı veri bulunması ve bu yüzden tedbirli davranılmasından ileri gelmektedir. İlerleyen zamanlarda çalışmalardan daha çok veri geldikçe aşıların hamileler üzerindeki güvenilirliği hakkında daha geniş çaplı konuşabileceğimiz aşikârdır.
