“Envai Çeşit” Aslında Yanlış Bir Kullanım ve Galat-ı Meşhurdur

“Envai çeşit” ifadesi günümüzde “her çeşit”, “çeşit çeşit” anlamında kullanılmaktadır. Halbuki, “envai çeşit” tanımı aslında yanlış bir kullanımdır.

 

Envai Çeşit Tanımının Anlamı

Arapça kökenli “enva” sözcüğü “türler, çeşitler” anlamına gelmektedir. Enva, “çeşit, cins, tür” anlamına gelen “nev” kelimesinin çoğuludur. Envai ise, tür, çeşit, cins manasındaki “nev” kelimesinin çoğulu “enva” kelimesinin Arapça tamlama eki almış hâlidir. Çeşit kelimesi de zaten kendi başına “aynı türden olan şeylerin bazı özelliklerle ayrılan öbeklerinden her biri, tür, makule, nevanlamına gelmektedir. Dolayısıyla “envai çeşit” kalıbı aslında “çeşitlerin çeşidi” gibi anlamsız hâle bürünmekte olup, verilmek istenen “her çeşit” manasını karşılamamaktadır.

Ancak, yanlış bir kullanım da olsa dilimize yerleştiği ve yaygın kullanılır hâle geldiği için galat-ı meşhur olarak değerlendirilebilir. Türk Dil Kurumu, bu ifadeyi “envaiçeşit” şeklinde sözlüğüne almıştır.

 

Yazılarında Galat-ı Meşhur “Envai Çeşit” Kalıbını Kullanan Köşe Yazarları

İğneyi başkasına batırmadan çuvaldızı kendimize batırmaktan imtina etmeyelim değil mi? “Envai çeşit” kalıbı kullanımı Malumatfuruş’ta (internet sitesi ve sosyal medya hesaplarında) sıklıkla yapılan bir hata aslında.

Bir örneği için bkz:

https://twitter.com/malumatfurusorg/status/1134439191444709376

Sabah Gazetesindeki “Unutulmaz bir tezgâh” başlıklı 14 Nisan 2015 tarihli yazısıyla Emre Aköz:

 "AK Parti adayının cumhurbaşkanı seçilmesini engellemek için envai çeşit fırıldağın çevrildiği bir yıldı 2007..."

Akşam Gazetesi’nde 13 Mayıs 2019 tarihinde yayınlanan “Filistin’de asrın tasfiyesi” başlıklı yazısıyla Ufuk Ulutaş:

"Karşı çıkanlara ve karşı çıkması muhtemel (Türkiye gibi) olanlara da envai çeşit baskı metodunu kullanıyorlar."

Sözcü Gazetesindeki “Diktatör deyince aklınıza kim geliyor?” başlıklı 10 Şubat 2019 tarihli yazısıyla Can Ataklı:

"Şimdi Cumhurbaşkanımıza oturduğu yerden başlayarak, şahsına, evlatlarına, kendine envai çeşit sözü söyleyenler, elini sıkmamak için arkadan dolananlar nasıl olacak yarın Ankara'nın raylı sistemlerinde yardım isteyecekler."

Star Gazetesindeki “Nefret, en tehlikeli biyolojik silah” başlıklı 17 Ocak 2019 tarihli yazısıyla Halime Kökçe:

"Siyaset alanı, toplumsal-kültürel envai çeşit kimliğin tanınma alanına döndü ama bizdeki Batıcı-modern-laikçi bir kesim, keskin inançlarından milim şaşmadı."

Hürriyet Gazetesindeki “Ayaklı küvetinizin ılık süt, envai çeşit esans ve silme kırmızı gül yaprağı ile doldurulmuş olduğunu” başlığıyla 13 Mart 2004 tarihinde yayınlanan yazısıyla Figen Batur.

Yeni Şafak Gazetesindeki “Fileye ne sığmaz?” başlıklı 14 Ocak 2019 tarihli yazısıyla Gökhan Özcan:

"Dev marketler açıldı, envai çeşit malzeme ortalığa saçıldı."

Yeni Asır Gazetesindeki “Ev kadınlarının emeği” başlıklı 24 Aralık 2014 tarihli yazısıyla Seda Kaya Güler:

"Hafta sonu envai çeşit yemeklerin satıldığı bir pazardaydım."

Takvim Gazetesindeki 24 Mayıs 2019 tarihinde “Cuma Çocuğumuz olmuyor!” başlığıyla yayınlanan yazısıyla Nafiz Karagözoğlu:

 "Envai çeşit çiçek var."

Radikal Gazetesindeki “Atatürk’e saldıranlar bunu da düşünsün” başlıklı 11 Kasım 2015 tarihli yazısıyla Ezgi Başaran:

"Ama hayatta bu refleksi gösterebileceğin envai çeşit fenalıkla karşılaştığında niye göstermiyorsun?"

T24’teki “Gözlerin” başlıklı 22 Temmuz 2018 tarihli yazısıyla Şebnem Şenyener:

"... billur sularla sulamaya, envai çeşit ağaçlarla, mis kokan çiçekler ve birbirinden güzel cıvıldayan kuşlarla donatmaya yetecek dünya kainat avuçların."

Milat Gazetesindeki “Nev-i şahsına münhasır” başlıklı 27 Nisan 2019 tarihli yazısıyla Bilge Girgin:

"Koşa koşa taşındığımız apartmanlardan, aldığımız bayatlıklardan, tamam olacağımız sanrısıyla edindiğimiz envai çeşit metadan kendimize ve dünyamıza bakıp, aman Allahım! Ne kadar üzüldük."

Yeni Akit Gazetesindeki “Beyaz aşk” başlıklı 13 Nisan 2019 tarihli yazısıyla Yavuz Bahadıroğlu:

 "Herkes öylesine bir koşturmaca içinde ki, hayatı fark etmeden, envai çeşit aşkı hissetmeden yaşıyoruz!"

 

Yorumunuzu yazınız...