Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun Yapay Etin Caiz Olduğuna Yönelik Fetva Verdiği İddiası Doğru Değil

Yanlış İddia

 

Sosyal medyada son günlerde yaygın şekilde paylaşılan bir iddia, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın yapay et için “helâl” fetvası verdiği yönündeydi.

Diyanet’in yapay et tüketiminin caiz olduğu fetvasını verdiğini sanan sosyal medya paylaşımlarından örnekler şöyle sunulabilir:

Alphan Manas:

“Diyanet İşleri Başkanlığı’nın son dönemde desteklediğim en önemli hareketi: “Yapay (Kültür) Et caizdir.” Bu bağlamda özellikle müslüman ülkelerde kullanım konusunda bir rahatlama olacaktır. Çünkü istemesek te gelecek buradadır.”

 

diyanet yapay et

 

Ebubekir Sofuoğlu:

“Pes gerçekten! Eğer gerçekten bu fetvayı Diyanet vermişse, bunun üzerine söylenecek tek bir söz bile kalmamıştır. Eti yenilebilen hayvandan kök hücre alınırsa YAPAY ET helal olurmuş O zaman bu fetvaya göre; helal olan üzümden yapılan şarap da helal oluyor, öyle mi Ey Diyanet?”

 

diyanet yapay et fetva

 

Hanif Human:

“Diyanet yapay et e onay vermiş Anlamı: Besmelesiz et de yenilir kurbanda kesilir. Yazıklar olsun”

 

diyanet yapay et onay

 

Bu aktarımların aksine Diyanet’in yapay et için “helâl” / “caiz” fetvası verdiği doğru değil.

Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı’nın fetvaları arasında bu yönde bir metne rastlanamıyor.

Diyanet İşleri Başkanlığı, Din İşleri Yüksek Kurulunun “yapay etin” caiz olduğuna yönelik fetvasının bulunmadığını duyurmuştu.

Bahsi geçen duyuru metni şu şekildeydi:

Diyanet’ten ‘Yapay Et’ açıklaması

 

Sosyal medya mecralarında Din İşleri Yüksek Kurulumuzun yapay ete cevaz verdiğine dair paylaşılan içerikler tamamen asılsızdır. Kurulumuzun yapay etin helal olduğuna dair bir fetvası yoktur.

 

Kamuoyuna saygıyla duyurulur.

 

Diyanet İşleri Başkanlığı

Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği

 

 

diyanet yapay et fetvası

 

Diyanet’in yapay ete cevaz verdiği iddiası, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Uluslararası Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Fatih Gültekin’in yorumunu içeren videoya dayanıyordu.

Sosyal medyada yaygın şekilde paylaşılan söz konusu kayıt şu şekildeydi:

 

 

Video kayıttaki sözleri iddiaya kaynak oluşturan Fatih Gültekin, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun yapay et hakkında “helal” fetvası vermediğini belirtmişti:

“Özellikle belirtmek isterim ki, Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu’nun “Yapay et helaldir” şeklinde bir fetvası yoktur. Aktardığım görüşler bilimsel bir toplantıda tartışılan ve fıkıh uzmanlarınca yapay etin helal olup olmamasını belirleyen fıkhi kurallardır.”

 

 

Gültekin, yapay etin helalliğinin konuşulduğu bir bilimsel toplantıda konuşulanları aktardığı “Yapay et helal olabilir mi?” başlıklı videodaki sözlerinin yanlış anlaşılmalara yol açtığını belirtmişti.

 

 

Youtube kanalında paylaştığı videoda Gültekin, yapay et hakkında şu ifadeleri kullanmıştı:

“marketlerdeki et reyonlarında artık şöyle bölümler mi göreceğiz geleneksel et yapay et herşeyi yapanı çıktı Yapay Zeka yapayım malzemeler Şimdi sıra et-temimi topraksız tarım yapılabildiği gibi artık Türkçe etme üreteceğiz Evet bugün yap ayeti konuşacağız nereden çıktı ekonomik mi Sağlıklı mı helal mi nasıl yapılıyor Buyurun beraber inceleyelim Peki nereden çıktı yatay et konusu ilk argüman Dünya nüfusunun artışı Dünya nüfusu artıyor ve elimizdeki hayvansal kaynaklar bizim beslenmemiz için yetmeyecek endişesi bunun yanında hayvan yetiştiriciliğinin çevreye verdiği zararlar hayvan refahı vejeteryan vegan gibi bireysel tercihlerinde ön plana çıkıyor olması yatay ete doğru gidişatı birazcık daha hızlandırmıştır nasıl üretilir kök hücreler kullan bu hayvanların kaslarından biyopsi ile kök hücreleri alınır Daha sonra bunlar hücre kültürleri ne ekilir hücre kültürlerinde bu hücreler çoğalırlar ve farklı ulaşırlar kök hücrelerin özelliği budur aynı kök hücresine farklı muameleler yaparak onu karaciğer hücresine böbrek hücresine kas hücresine deri hücresi ne gibi farklı hücre türlerine dönüştürebilirsiniz İşte bu hücre kültürlerinde bu hücreler çoğalırlar ve farklı ulaşırlar Bunun için gerekli bütün besin maddeleri kimyasal maddeler ve fiziki koşullar sağlanır Sonuçta Elinizde bir hücre yağını the elde edersiniz Yani bir liftek gibi gözünüze gelmesin içerisinde kas hücrelerinin olduğu kas iplikçikleri nin olduğu bir yığın elde edilir Rengi de sarımtırak renktedir yani buna tam etmek de doğru değil belki Çünkü r mi Evet renginde değil tadı tam et tadında değil dokusu zaten et gibi değil ancak et hücrelerinden oluşan bir yığın daha sonra muhtelif katkı maddeleri kullanılarak bu kıymaya benzer bir ürüne dönüştürülmeye çalışılır Bir de kırmızı boya katılır kıvam artırıcılar katılır derken bu kıymaya benzer bir ürün ortaya çıkar ekonomik mi 2013 yılında ilk yapay etli hamburgeri tanıtan Hollandalı Musa MİT şirketi bir kilogram yapay etin bedelinin 280 bin 400 dolar olduğunu ifade etti Daha sonra 2019 yıllarında aynı Firma bu bedelin 112 dolara düştüğünü ifade etti gelecek yıllarda ise Bu fiyatın on dolara kadar düşünceye söyleniyor Peki Sağlıklı mı yapay etin besin içeriği doğal etin besin içeriğine benzerdir da istediğiniz minerali vitamini dışarıdan ekleyebiliyorsunuz isterseniz ya ekliyorsunuz isterseniz yağsız et üretebiliyorsunuz fakat yapay etin üretim sistemi hayvan vücudundan farklı hayvan vücudunda hücreler çoğalırken metabolize ve ürünler gıdalar metabolize edilirken artık ürünler toksik Ürünler ortaya çıkar ve bunlar İdrarla terle dışkıyla atılır ancak hücre kültüründe bu arınma çok sağlıklı olmaz o yüzden son üründe bu toksik maddelerin kalıp kalmadığı veya ne kadar olduğunun analizinin yapılması gerekir hep yapaya çalışmaları henüz yaygın olmadığı için bu tip araştırmalar henüz yetersizdir zaman içerisinde son ürün üzerindeki analizler yapılarak zararlı maddelerin olup olmadığı da anlaşılacaktır son olarak helal mi diyoruz. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın bu konuda görüşü var ve ön plana iki husus çıkıyor kullanılan kaynak ve üretim süreci Öncelikle kullanılan kök hücre eti yenebilen bir hayvandan alınmalı bu hayvan usulüne uygun kesilmeli ve hayvan ölmeden hücre alınmamalı. Çünkü canlı hayvandan alınan hücre ve dokular gıda amaçlı kullanılamaz. Daha sonra üretim sürecinde kullanılan bütün girdiler bütün maddeler kimyasallar bunların da helal olması gerekiyor. Eğer bu şartlar sağlanabilirse yapay et helal olabilir. Toparlayacak olursak yapay et konusu gündemdedir ve her gün gelişmektedir Aslında bu ürüne et demek doğru değil. Çünkü etin tüm özelliklerini karşılamamaktadır Bunun yerine alternatif hayvansal protein kaynağı demek daha doğrudur şu anda şey ekonomik değeri yoktur sağlıkla ilgili Sony de sizlerin yapılarak karar verilmelidir Eğer şartlar yerine getirilirse helal olabilir yapay etin Şu an için toplumda bir karşılığı yok yapılan anketler tüketicilerin doğal ürünü tercih ettiğini gösteriyor ancak gelecekte ne olacağını kestiremiyor uzde ve gıda firmalarının direkt veya endirekt olarak da yapmalarıyla mı karşılaşırız yoksa değişen şartlarda insanlık için bir Kurtuluş yolu mu olur bilemiyoruz bekleyeceğiz göreceğiz Sağlıcakla kalın”

 

Gültekin’in yapay et konusundaki diğer görüşleri de şu şekildeydi:

 

 

“Yapay et konusunu neden gündeme getirdim. Bakınız bu ürünler Singapur’dan Amerika’da üretilip Singapur’da satılan bitkisel et. İçeriğine baktığımız zaman tamamen bitkisel olan yani hayvansal hiçbir girdi olmayan hiçbir madde olmayan ürünler görüntüsü tadı kokusu ise katkı maddeleriyle ete benzetilmeye çalışılmış bir kıymaya benzer bir ürün. Diyeceğim o ki bu ürünler dünyada var ve yakında ülkemizde de gelecek marketlerde reyonlarda bitkisel et yapay et göreceğiz. Peki soracaksınız Hocam bu yapay et nedir yenir mi diye biz o zaman size cevap vereceğiz. Şimdi bir ürünün yenip yenmemesi ne nasıl karar veririz Ben önce olun helal yine bakarım yani için huzurlu olacak inancıma uygun mu değil mi daha sonra Sağlıklı mı değil mi ona bakarım ardından da 3. fiyatı makul mü. Şimdi yapay etle ilgili Ben bütün bu bilgileri önceki videomda sizlere sundum ve bu sunarken bilimsel bir üst kullandım Ve hiçbir Yorum katmadım Bu videoda ise bu bilgilerin hepsini harmanlayalım ve şahsi kanaatimi de sizlerle paylaşacağım bir kere bu yapay at konusu nedir Ben yapay et konusunu dinlerken ya sempozyumlarda dinlerken veya sizlere yapay et konusunu anlatırken İçim ürperiyor yani etinde ya Payı olur mu ya biz bu kadar mı ya paylaştık bu kadar mı sentetik hale geldik yardık marketlere baktığımız zaman ya Market arabalarına bakıyoruz ürünlerin Aldığımız ürünlerin maalesef çoğunluğu bol katkılı gıda değeri düşük olan atıştırmalık lardan oluşuyor yani beslenmeme Zaten doğallıktan her geçen gün uzaklaşıyor yani ete kadar indiysek Vay hali Az önce bunu söyleyeyim Ya bir kere bugünün şartlarında yapay et konusunda Yani ben yapayım yemem kimseye de 7’ye tavsiye etmem Neden ben insan vücudunda olsun ve hayvan vücudunda olsun bir sistem var organlar dokular hücreler bir çalışan sistem metabolizma var bu metabolizma sonunda gıdalar alıyoruz Ve onlar vücudumuzda kullanılıyor ve metabolik artıklar oluşuyor Bunlar İdrarla Efendim dışkıyla terle nefesle vücudumuzdan atılıyor şimdi peki de payette hücre kültürü ortamında kapalı bir sistem ya burada tıklanma satılacak Evet bir temizleme mekanizması mutlaka düşünülür ancak ne kadar niye temizleyebilirsiniz bu mutlaka orada bazı metabolik artıklar kalacak Dolayısıyla Evet hocam Peki zararlı mı net bir şey söyleyin diyeceksiniz yani bir şey söyleyeyim mi Çünkü da hafta ürün yok yani bu üretilecek de biz bunları hayvanlara vereceğiz insanlara tüketecekler de zararı var mı diye Bakacağız O yüzden net bir şey söyleyemeyiz Ancak şunu söyleyebiliriz yani yapay et Her halükarda doğal etten daha sağlıksız bir ürün olacaktır. Bunu söyleriz. Gelelim helallik mevzuuna. İslam hukukunda kurallar nettir. Örneğin tertemiz bir koyun böyle keserseniz eti helaldir böyle keserseniz eti helâl değildir. Çikolatalı süt böyle götürürseniz herhalde böyle isterseniz helal değildir. İşte hamburger böyle olursa uygun böyle olursa uygun değil yapacağız şu kurallardan öğretilirse helal böyle öğretilirse helal değil yani her şeyi net kurallara bağlı kuralları sağlarsanız onun helalini sağlayabilirsiniz. Ancak her helal ürün yenilebilir ürün demek değildir. Neden? Kuranı Kerim’de bize helal ve tayyip ürünleri gıdaları tüketmemiz emredilmiştir. Helalliği biliyoruz. Kur’an ve sünnette bunlar açıklanmış. İslam Hukuku uzmanları bunları zaten bize söylüyorlar bellidir yani helal haram olan ürünlerin Helal olan ürünleri sınırları bellidir. Peki tayyip nedir? Tayyip? Din İşleri Yüksek Kurulu üyelerinden biri bir sempozyumda tanım da bulundu çok hoşuma gitti. Onu ben sizlerle paylaşayım. Helal bir ürün tüketirken içinizde herhangi bir rahatsızlık oluşturmuyorsa o ürün tayyiptir yani tayyiplik helalin bir üstü mertebesi üst kurallar manzumesidir. Helal bir ürün tükettiğiniz zaman içinizde ruhunuzda vicdanınıza Bir rahatsızlık bir gıcıklık bir olumsuzluk hissetmiyorsa Evet hop Tayyip üründür şimdi yapay et tırnak içerisinde bütün a sağlamak zordur ama sağladığını varsayalım yani helallik şartlarını sağladığını varsayalım helal sertifikası olsun içinde bariz bir fendim sağlığa zararlı bir madde olmadığını varsayalım ekonomik olarak da Makul bir seviyeye indiğini düşünelim ya şimdi bu ürünü yerken ne olacak İçimiz rahat mı değil Yani o rahat değilse işte orada duracağız Bu sadece yapmaya ilgili değil yani şu anda işte bazı kolalar helal sertifikası almış yani içerken rahat içmiyorsanız O sizin için zaten Tayyip değildir o yüzden ya Tayyip gıda olmadığı ile ilgili bir kanaat Ben burada şahsi kanaatimi su toparlayacak olursak yap ayetine Gönlümüz ne de mantığımızı kabul ediyor Ancak bu ürün üretilebilir iyi anlaşabilir uluslararası dev gıda firmaları bu üretip bize direkt veya endirekt ordan da yatabilir dikkatli olmamız lazım bize düşen Doğal yaşamı desteklemek hayvancılığı mızı destekleyip geliştirmek doğal ürünlere yönelmek yani işlenmiş ürünleri sadece yapay değil bütün işlenmiş ürünleri azaltıp işlenmemiş ürünlere doğru yönelmek yani biz eti Salam sucuk sosis pastırma gibi ürünler şeklinde değil de etiket olarak tüketmeyi alışmamız lazım olabildiğince işlenmiş ürünlerden doğal ürünlere doğru geçmemiz lazım yap ayetine kadar karşı olursak olalım Bunu üretecekler berfi yatılıda belki makul seviyelere indirecekler sonra Adana yapay etmeyecekler temiz ettirecekler Kolesterolü düşük ettirecekler Vitamin mineral ve ona göre 3 yağ asitlerinden zengin ettirecekler diyecekler diyecekler bundan hepsi algı yani Eve gidince ne kadar olumsuz bir hava ama temiz ettiği ne kadar pozitif O yüzden gıda içeriklerini öğrenmemiz lazım içeriğine bakarak doğru gıdayı test etmemiz lazım yoksa yapay eti temiz ettiğimize pazarlar Evet değerli dostlar Diyoruz ki yediğiniz içtiğiniz gıdanın içerisinde neler var bunlara dikkat edin öğrenin Sağlıcakla kalın dua kalın”

 

Yorumunuzu yazınız...