TRT’de Yayınlanan Belgeselde Halkta Çöpten Yiyecek Toplamanın Öğretildiği İddiası Doğru Değil

Bahse Konu Belgeselin Amacı Çöpten Yemek Toplamayı Öğretmek Değil, Sıfır Atık ve Geri Dönüşüm Konusunda Farkındalık Oluşturmak

Yanlış İddia

 

7 Şubat 2021 günü, vatandaşların yaşadığı ekonomik zorluklara ilişkin 2 haber gündemdeydi. İlki, Takvim gazetesinin alışveriş önerileri idi. Bu haberin sosyal medyada eleştirilmesinin ardından gündeme gelen ikinci haber ise TRT’nin çöpten yemek toplama belgeseli çektiği iddiasıydı.

(Emeklilere zam başlıkları ile hafızalarda pek de iyi yer edinemeyen) “halkın gazetesi” sloganlı Takvim, çıtayı bir tık üste taşıyarak (ikram reddi, küçük sepet kullanımı, tek başına alışveriş, ürüne dokunmama gibi) market alışverişi önerilerini manşetten sunmuştu.

 

takvim alışveriş önerileri

 

Fiyat artışlarının halkın tepkisini çektiği bir dönemde marketler üzerine odaklanan “Bu haberi okumadan markete girmeyin çıkarken üzülmeyin! Türlü türlü psikolojik tuzaklar kuruyorlar…” başlıklı haberde şu önerilere yer verilmişti:

“Satışı artırmak isteyen marketler, müşterilere türlü türlü psikolojik tuzaklar kuruyor.

Alışverişe tek başına ve tok karnına çıkın. çocuklar olmasın.

Büyük araba doldurmaya teşvik eder.

Sepetten şaşmayın. Sebze, meyve, süt, et alın.

Abur cuburdan kaçının.

Cazip kokular yoldan çıkarmasın. Evde hiçbiri kalmaz.

Ürünlere dokunmayın. Sahiplik duygusu almaya zorlar.

İkramları geri çevirin. Dilinize değdiği an tuzağa düşersiniz.

Islak yeşillik taze görünür, kolay satılır. Ama çabuk çürür.

Pahalı ürün göz hizasındadır. Yukarıya ve aşağıya bakın.

Gurme reyonunda zemin titrer. Yavaşlar, daha çok alırsınız.

 

Shutterstock’tan temin edilen aileyle alışveriş konulu stok görseli kullanılan ancak “tek başına alışverişe çıkın” öğüdü verilen bu öneri listesinde “gurme reyonunda zeminin titremesi” gibi absürtlükler de dikkat çekmişti.

 

aileyle alışveriş

 

Takvim’in bu haberinin ardından TRT’nin 12 Haziran 2020 tarihinde, Doğan Akdoğan’ın sunumuyla yayınladığı Sıfır Atık belgesinin ilk bölümünden bir sahne sosyal medyada paylaşılmaya başlandı.

 

“Ekonomisi şahlanan Türkiye’nin devlet kanalında, vatandaşa çöpten yemek yemeyi öğretiyorlar.”

 

çöpten yemek toplama eğitimi

 

“Vatandaşa çöpten yemek yemeyi öğretiyorlar! Güçlü bir Türkiye için ben davarım diyenlere seyrettirin!”

 

vatandaşa çöpten yemek toplamayı öğretiyorlar

 

Ancak iddia edilenin aksine bahse konu belgeselin amacı çöpten yemek toplamayı öğretmek değil, sıfır atık & geri dönüşüm konusunda farkındalık oluşturmaktı.

Belgeselden kırpılan ilgili bölümde sunucu Doğan Akdoğan, İstanbul Kadıköy’den topladığı bazı çöpleri dönüşemeyen, dönüşebilen, plastik ve organik olarak dört bölüme ayrıştırıp, çöplerin yarısından fazlasının organik kısmına gittiğini ifade edip, eline bir yumurta alarak şu ifadeleri kullanmıştı:

“Son kullanma tarihi geçeli sadece 2 gün olmuş. Yumurtanın bozulup bozulmadığını anlamak için size küçük bir ipucu vereyim. Elinize bir kap alın ve içerisini tuzlu su ile doldurun. Yumurtayı tuzlu su dolu kaba bırakın, yumurta batıyorsa bozulmamış demektir. Bunu gönül rahatlığıyla kaynatabilir ve içinde bakteri oluşmadığından emin olduktan sonra afiyetle tüketebilirsiniz.”

Bu kısımda Akdoğan, yumurtanın “neden yenilebilir” durumda olduğunu anlatırken kullandığı ifadeler aslında çöpten atık gıda bulup yemek odaklı değil gıdayı çöpe atmadan önce yapılabilecek değerlendirmeye yönelik.

Cımbızlanan “Sıfır Atık | Gıda Atıkları” adlı belgeselin tamamı izlendiğinde içeriğinde çöpten yemek toplama gibi bir öğütlemenin bulunmadığı anlaşılabilmektedir.

 

 

TRT Belgesel’in bahse konu video ile ilgili düştüğü açıklayıcı notta da “geri dönüşüm” konusunun aktarımının hedeflendiği belirtilmişti:

“Doğan Akdoğan’ın sunumuyla ekranlara gelen Sıfır Atık’ın ilk bölümünde, giderek önem kazanan “geri dönüşüm” konusuna dikkat çekiliyor ve atıklar hakkında ortaya konulan istatistiki bilgiler paylaşılarak farkındalık oluşturuluyor. Gıda ve çeşitli maddelerin geri dönüşüm serüvenine “Sıfır Atık” ile TRT Belgesel’de tanık olun.”

 

sıfır atık gıda atıkları

 

Belgeseli sunan Doğan Akdoğan’ın konu ile ilgili açıklaması şöyleydi:

 

doğan akpınar açıklama

 

Sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda Akdoğan, “İlgili sahnenin devamıdır! Bakın “çöpten topladığım” ve “bunları yiyin” diye anlattığım söylenen gıdaların (cebimdeki yumurta dahil) gittiği yer neresi? Vurgulanan şey ne?” ifadelerini kullanmıştı.

TRT ise belgesel ve içeriği ile ilgili iddialar hakkında şu açıklamayı yapmıştı:

TRT Belgesel kanalımızda yayınlanan “Sıfır Atık” programı hakkındaki iddialara ilişkin açıklamamız

 

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sıfır atıkla ilgili birçok proje yapılmaktadır.

Yaklaşık bir yıldır TRT Belgesel kanalımızda yayınlanan “Sıfır Atık” programında da israfın önlenmesi ve kaynakların daha verimli kullanılması hedeflenmektedir.

Bir kısmı kesilerek art niyetle yorum yapılan bölümde de atık aşamasına geldiği sanılan gıdaların aslında nasıl değerlendirilebileceği ve israfı önlemenin yöntemleri anlatılmıştır.

İçerdiği mesajlar yok sayılarak böyle masum bir programın bile çarpıtıldığını görmek, insanlığın ortak meseleleri hakkında toplumsal farkındalık oluşturma çabaları adına üzücüdür.

TRT, bu ve bunun gibi sosyal sorumluluk projelerini bundan sonra da desteklemeye devam edecektir.

Yiyecek ve giyecek israfından atıkların çevreye zarar vermeden toplanmasına, doğal kaynakların kirletilmeden kullanılması ve korunması gibi birçok konuda izleyiciye önemli bilgiler sunan ve bu konularda sosyal sorumluluk bilincini artırmayı amaçlayan Sıfır Atık programının tüm bölümlerini TRTizle.com internet sitemizden izleyebilirsiniz.

 

sıfır atık belgeseli açıklama

 

İçeriği yanlış yorumlanan belgesel hakkında “gurme” olarak nitelenen Vedat Milör şu yorumu yapmıştı:

Hatalı bir argüman. Videoyu izlerseniz “neden yenilebilir” durumda olduğunu anlatıyor. Bir şeyi atarken de aynı muhakeme mümkün

Sıfır Atık, israfın önlenmesini ve kaynakların daha verimli kullanılmasını teşvik eden bir girişim. Tüm dünyada giderek yayılan, önemli bir gelişme. Massimo Bottura gibi ünlü şefler de restoranlarında sıfır atığı hedefliyorlar. Hatta atıklardan yemek yaptıkları projeler de oldu.

 

Yazılanlara biraz baktım. Bence en makul karşı argüman: Sıfır atık yaklaşımını, neoliberalizmin bizi sorunların bireysel çabalarla çözebileceğine inandırmasıyla bağdaştırıp eleştirmek. Diğer karşı argümanlar da makul ama en güçlüsü bu bence.

 

Bence en zayıf argüman da şu: “Bu yaklaşımda esas olan atmamak, çöpten ne yenebilir diye toplamak değil”. Zayıf çünkü yeteri kadar muhakeme yapılmamış. Bir yumurtanın yenilebilir olup olmadığını öğrenmek atma aşamasında da kullanılabilecek bir bilgi.

 

Yorumunuzu yazınız...