Doğrunun, Gerçeğin, Hakikatin Hasretinde Bir Şairin Feryadı:
“Bir Hakîkat Kalmasın Âlemde Allahım Nihân“
Muallim Nâcî‘ye (1850 – 1893) ait Gazel’de geçen (Fâ’ilâtün Fâilâtün Fâilâtün Fâ’ilün kalıbındaki) bu mısranın yer aldığı beyit şu şekildedir (Abdulkadir Hayber, Hüseyin Özbay (1997). Muallim Nâci’nin Şiirleri, Milli Eğitim Bakanlığı, sf. 207):
İhtirâz-ı ta’neden kalmakdadır âhım nihân
Bir hakîkat kalmasın âlemde Allahım nihân
Günümüz Türkçesiyle ifade edecek olursak (Lügat: ihtirâz (çekinme), ta’n (kötüleme), nihân (gizli)):
Kötülenmekten/kınanmaktan çekindiğim için âhım gizli kalmaktadır
Hiçbir hakikat gizli kalmasın şu alemde Allah’ım
Muallim Naci’nin “Bir hakikat kalmasın âlemde Allahım nihan” mısrasını ihtiva eden gazeli ilk defa Güneş Gazetesi’nde yayımlanmıştır.
Arz eder sîmâ-yı resmim gönlümün maksûdunu Kalsa da zîr-i leb-i hâmemde dil-hânım nihân
Aşka şöhret hüsne mestûrî olur revnak-fezâ Sen ol ey mihrim hüveydâ sen kal ey mâhım nihân
Yok teceddüd-hâne-i hestîde bir mislim henüz Var ise kalmış adem küncinde eşbâhım nihân
Bî-hod eylerdi temâşâ-yı cemâlin âlemi Dîdelerden olmasan ey cân-âgâhım nihân
İlk beytin anlamını aktarmıştık, Gazel’in diğer beyitlerinin anlamları şu şekildedir (Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (2013). Tanzimat Sonrası Türk Şiiri, sf. 58):
Gönlümün arzusu kalemimin ucunda gizli kalsa da yüzümün görünüşü gönlümün arzusunu ortaya koyar.
Aşkı şöhret, güzelliği de gizlilik cazip hâle getirir; ey sevgilim (güneş) sen ortaya çıkıp kendini göster, ey ay’ım sen gizli kal!
Yeryüzünde henüz bana benzeyen hiç kimse yok; eğer varsa bile o da yokluk köşesinde gizli kalmış, henüz varlık âlemine gelmemiş!
Ey can dostum, eğer gözlerden uzak olmasan güzelliğini seyretmek bütün dünyayı kendinden geçirmeye kâfi gelirdi.
“Bir hakikat kalmasın âlemde Allahım nihân!” dizesini edebiyatımızda birçok eserde de yer bulmuştur. Aziz Nesin’in “Zübük” adlı kitabında, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Politika 45 Yıl” adlı eserinin başında (Avni’ye ait olduğunu belirterek) Muallim Naci’nin bu mısrasına rastgelinmektedir.
Aziz Nesin’in efsane “Zübük” karakterinin aynı adlı filmde Kemal Sunal tarafından canlandırılan karakterinin de bir repliğidir aynı zamanda:
Yakup Kadri Karaosmanoğlu Politikada 45 Yıl adlı kitabında bu mısranın altına “Avni” yazmıştır. Bu mısra Karaosmanoğlu’nun bu atfı nedeniyle bazı kişilerce Muallim Naci yerine “Avni”ye atfedildiği görülmektedir. Örneğin, Enis Aldemir, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Politikada 45 Yıl adlı kitabına ilişkin tahlilinde söz konusu mısranın Avni’ye ait olduğunu iddia etmiştir:
Mısranın orijinali olan “bir hakîkat kalmasın âlemde Allahım nihân” yerine “kalmasın Allahım âlemde hiç bir hakikat nihân” şeklinde devrik biçimde kullanıldığı da görülmüştür.
Abdullah Muradoğlu Yeni Şafak Gazetesi’ndeki “Günışığında Türkiye” başlıklı 30 Ağustos 2009 tarihli yazısında Muallim Nâcî’nin mısrasını devrik haliyle müellifinin ismini sunmadan paylaşmış:
"Şairin dediği gibi, “Kalmasın Allahım, âlemde hiçbir hakikat nihân”"
Doğan Hızlan da Hürriyet Gazetesi’ndeki “Her türlü kitap yasağına karşı olmalıyız” başlıklı 30 Mart 2011 tarihli yazısında bahse konu mısraya anonim muamelesi çekmiş:
“Ne demişler: “Kalmasın hiçbir hakikat alemde nihan.””
Muallim Naci Kimdir?
Asıl adı Ömer’dir. Babasının ölümü üzerine dayısının yanına Varna’ya gitti. Eğitimini orada tamamladı. İstanbul’a dönünce gazetecilik yaptı. Edebiyat öğretmenliği görevinde bulundu. Tanzimat dönemi ikinci kuşak temsilcilerindendir. İlk kuşağın aksine gelenekten tamamen uzaklaşmadan eserler verdi. Şairliği ile ön plandadır. Edebi tenkit yazılarında da çok başarılıdır. Dil ve tiyatro ile de ilgilenmiştir. Ateşpâre, Şerare, Sümbüle yayımlanmış şiir kitaplarıdır (Eskişehir 2013 Türk Dünyası Kültür Başkenti Ajansı (2013). Tanzimat Sonrası Türk Şiiri, sf. 57).
