“Beyinlerimiz Savaşsın İsterdim Ama Görüyorum Ki Silahsızsınız” Sözünün Franz Kafka’ya Ait Olduğu İddiası Doğru Değil
“Beyinlerimiz savaşsın isterdim ama görüyorum ki silahsızsınız bayım” sözünün yaygın şekilde Franz Kafka’ya (3 Temmuz 1883 – 3 Haziran 1924) ait olduğu iddiasıyla paylaşıldığına şahit oluyoruz.
Bu iddiayı içeren son günlerden bir örnek:
“”Beyinlerimiz savaşsın isterdim, ama görüyorum ki silahsızsınız bayım.” (Franz Kafka)”
Sanılanın aksine bahse konu sözün Franz Kafka ile bir ilgisi bulunmuyor.
Kafka’nın eserlerinin Türkçe ve İngilizce çevirilerinde bu yönde bir sözün yer almadığı tespit edilebiliyor. Kafka’nın ana dili Almanca üzerinden yapılan taramada da sözün anonim olduğu vurgusuyla paylaşıldığı görülebiliyor.
“Beyinlerimiz savaşsın isterdim ama görüyorum ki silahsızsınız” aforizmasının Kafka’ya ait olduğuna dair bir bulguya rastlanamıyor.
Franz Kafka
Bahsi geçen vecizenin izi kayıtlarda tarandığında ise ilk izleri 1866 yılında bir kitapta görülüyor. Franz Kafka’nın 1883 yılında doğduğu göz önünde bulundurulduğunda, doğmasından önce aktarılan bu alay ve küçümseme içeren sözün kendisine ait olamayacağı anlaşılıyor.
Quote Investigator, “Beyinlerimiz savaşsın isterdim ama görüyorum ki silahsızsınız” sözünün İngilizce karşılığı “I would challenge you to a battle of wits, but I see you are unarmed” için yaptığı taramada sözün William Shakespeare, Mark Twain, Oscar Wilde, Winston Churchill, Abby Buchanan Longstreet, Frank Fay, Pierre de Roman ve Joey Adams gibi isimlere sahipliği atfedilen farklı versiyonlarının bulunduğunu tespit etmişti.
“A battle of witz” tamlaması Google Kitaplar üzerinde tarandığında -QI’ın da bulgusu doğrultusunda- karşımıza 1865 basımı Abby Buchanan Longstreet imzalı “Remy St. Remy: Or, the Boy in Blue” adlı kitaptan aşağıdaki bölüm çıkıyor.
“The blood swung its reddest pennant out over the boy’s cheeks, but Trissilian’s mood was not to be resented, or resisted. A battle of wits was to be fought, and the Boy in Blue was unarmed to-night.”
“Kan, en kırmızı flamasını çocuğun yanaklarından sarkıttı, ama Trissilian’ın ruh hali kırılacak ya da direnmeyecekti. Bir zeka savaşı verilecekti ve Mavili Çocuk bu gece silahsızdı.”
QI, sözün günümüzde yaygın şekilde kullanılan versiyonunun ilk izine ise Walter Winchell’ın Frank Fay’e atıfla yer verdiği Lexington Herald adlı yayındaki köşe yazısında tespit etmişti.
“Mr. Fay, is this going to be a battle of wits?”
“If it is,” was the indifferent retort, “you have come unarmed!”
“Bay Fay, bu bir zeka savaşı mı olacak?”
“Öyleyse,” kayıtsız bir yanıttı, “silahsız geldiniz!”
Ezcümle, zekâ mukayesesi konusunda alaycı üslup içeren “Beyinlerimiz savaşsın isterdim ama görüyorum ki silahsızsınız bayım” sözü farklı versiyonlarda geçmişte farklı kişilerce dile getirilmiş. Sözün anonim olması da olası. Kesin olan şey, sahipliğinin Kafka’ya ait olmadığı.
İddianın asılsızlığına daha önce Ekşi Sözlük’ten andrew mahlaslı yazar ve Teyit.org da değinmişti.
Sözün Kafka’ya ait olduğuna dair hatalı aktarımı içeren köşe yazılarından tespit edebildiklerimiz şöyle sıralanıyor:
- Ajda Pekkan – Hürriyet – “Serenay’ın sesi Jane Birkin gibi” – 12 Nisan 2015
- Fuat Uğur – Türkiye – “Tanıdık açıklamalar ve terör” – 20 Ağustos 2015
- Ziya Polat – Diriliş Postası – “Üniversitoloji” – 21 Aralık 2017
- Erol Tayhan – yeniakcakocahaber.com – “‘Beyin’ler Savaşı Bu…!” – 7 Eylül 2018
- Ömer Şan – yolcuhaber.net – “Eyyy Halkım!” – 24 Ocak 2017
- Hakan Aksay – T24 – “Levent Gültekin’e toplu dayak ve Türklerde mertlik kavramı” – 10 Mart 2021
- Remziye Kökburi – elazigfirat.com – “Goygoyu Bırakın, Yatırımlara Bakın!” – 30 Temmuz 2021
- Gülten Şimşek – Günaydın Milas – “Boş beyinler terörden ve şiddetten nemalanmakta” – 2 Ocak 2017
- Ali Kayadibi – Korfezdehaber.com.tr – “Aforizma yardımıyla kimlik kazanılır mı?” – 6 Temmuz 2019
- Dilek Onay Can – kackartv.com.tr – “Siz ölmeyi bayılmak sanıyorsunuz galiba!” – 13 Mayıs 2020
- Müslüm Kaya – mersinhaberci.com – “Aforizmalar” – 2 Temmuz 2019
Ahmet Zorlu ise Kayseriolay.com’daki “Cehalet” başlıklı 1 Ekim 2019 tarihli yazında sözü Anne Frank’a izafe etmiş:
““Beyinlerimiz savaşsın isterdim; ama görüyorum ki silahsızsınız bayım” diye örneklerdi cehaleti, Anne Frank”