Ağzında Musluk Bulunan Heykelin Almanya’ya Kaçırılan Bergama Zeus Tapınağı’nın Türkiye’de Kalan Bir Parçası Olduğu İddiası Doğru Değil

Yanlış İddia

 

Tarihî eserlerin gerektirdiği şekilde korunamaması ya da skandal ölçüde başarısız şekilde gerçekleştirilen restorasyon çalışmaları ardından sosyal medyada yaygın şekilde paylaşılan bir iddiayı konu edineceğiz.

Berlin’de bulunan Bergama Zeus Tapınağı’nın Türkiye’de kalan parçası olduğu iddia edilen ağzına çeşme takılan heykel görseli şu şekilde:

 

pompei cesme heykel

 

“Bizden kaçırılıp Berlin’de muhafaza edilen Bergama Zeus Tapınağı – Bu da bizden kaçıramadıkları elimizde kalan bir parçası” notuyla 2 fotoğrafın yaygın şekilde kıyaslandığı görülüyor.

 

bergama zeus tapinagi bizde kalan parcasi

 

Bahse konu görseli “Bergama Zeus Tapınağı’nın Türkiye’deki ve Almanya’daki hâli” vurgusuyla aktaran paylaşımlardan örnekler şöyle sunulabilir:

 

Haluk:

“Soldaki, Bizden kaçırıp Berlin de muhafaza edilen Bergama Zeus tapınağı. Sağdaki, bizden kaçırmadıkları ANA parçası.. Yorum sizin…”

 

bizden kacirilip berlinde muhafaza edilen

 

Çukurovalı:

“Soldaki resim; ⬇️ 2. Abdülhamit’in Alman’lara sattığı, Bergama Zeus Tapınagı.. Sağdaki resim; ⬇️ bizde kalan o Tapınağın bir parçası… Bizdeki böyle tarihi eserlerin ırzına geçen bir zihniyeti görünce; insanın, iyiki de satmış diyesi geliyor..!”

 

bergama zeus tapinagi bizde kalan parcasi

 

Sanılanın aksine ağzında çeşme yer alan heykel Türkiye’den değil, İtalya’nın Pompei kentinden.

Pompei’deki Abbondanza sokağında (Via dell’Abbondanza) yer alan çeşme “Bolluk Çeşmesi” (“Fontana dell’Abbondanza” / “Fountain of Abundance”) adıyla tanınmaktadır.

 

pompei Abbondanza cesmesi

 

Milattan sonra 80 yılında İtalya’nın Napoli kentinin doğusunda bulunan 1280 metre yüksekliğindeki aktif yanardağı Vezüv’ün lavları altında kalarak yok olan Pompei şehrindeki tarihî çeşmenin 2000 yıllık olduğu, heykelin antik Roma döneminde de çeşme işlevi gördüğü belirtilmektedir.

 

pompei cesme

 

Ağzında çeşme bulunan heykel fotoğrafının sosyal medyada yayılmasının ardından ilgili İtalyan idaresi bakır ağız ve plastik başlığa sahip çeşmeyi pirinç bir çeşme ile değiştirmişti.

 

italya pompeci cesme
Görsel: Corriere.it

 

Bergama Zeus Tapınağı’nın Türkiye’de kalan parçası olduğu sanılan Pompei’deki çeşme görseliyle birlikte kullanılan diğer fotoğraf da Berlin’deki Pergamon Müzesi’nde (Pergamonmuseum) Bergama Zeus Sunağı’na ait.

 

berlin bergama muzesi
Görsel: Wikimedia Commons

 

Pergamon Krallığı’nı yöneten Attalos Hanedanı tarafından M.Ö. 2. yy’da inşa edilen Zeus Sunağı, Alman mühendis Carl Humann başkanlığında İzmir ili Bergama ilçesindeki Bergama ören yerinde 1868-78 yıllarında yapılan kazılar sonucu bulunmuştu. Carl Humann, İstanbul’daki Alman Büyükelçisi’ne çektiği telgraf ve yazdığı mektuplarda kazı ve bulunan eserlerin taşınması için padişahın ikna edilmesini istemişti. Zeus Sunağı’na ait bu parçalar sandıklara konularak Dikili’ye götürülerek gemiye yüklenerek Bergama’dan Almanya’ya taşınmıştı. Berlin Devlet Müzesi’ne yerleştirilen parçalar onarılarak ayağa kaldırılmasının ardından İkinci Dünya Savaşı sırasında Rusya’ya götürülmüş, savaş sonrasında Almanya’ya iade edilmişti (T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü (2002). Yitik Miras’ın Dönüş Öyküsü. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık. Sf: 18).

Bergama’daki eserlerimizin Berlin’e taşınması, Yaşar Yılmaz’ın “Anadolu Doğal Taşlarının Dünyadaki İzleri” (2020. İstanbul Maden İhracatçıları Birliği. 1. Baskı. Sf: 33) adlı çalışmasında detaylı şekilde aktarılmıştı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı Almanya’dan Helenistik dönem anıt mimarisinin en güzel örnekleri arasında gösterilen Zeus Sunağı’nın iadesi için girişimlerde bulunmuştu.

 

 

 

Bahse konu çeşme görseli, Türkiye’de Artemis tapınağından kalıntı olduğu ya da İspanya’nın Palencia kentinde yapılan restorasyonu yansıttığı sanılarak da paylaşılmıştı.

Yorumunuzu yazınız...