Atatürk’ün “Filistin’e El Sürülemez” Dediği İddiası Asılsız
Filistin’de yaşanan zulüm gündeme geldiği günlerde Mustafa Kemal Atatürk’ün “Filistin’e El Sürülemez” dediği iddiasının tekrar zuhur ettiği görülüyor.
Atatürk’ün “Filistin’e El Sürülemez” sözünü söylediğine dair iddia, Bombay Chronicle gazetesinin TBMM’de Atatürk’ün bu sözü söylediğine dair Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nin haberini kaynak göstererek yayımladığı 27 Temmuz 1937 tarihli bir haberin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya tarafından Başbakanlığa (Baş Vekâlet’e) bir yazıyla gönderilmesine dayanmaktadır. Atatürk’ün Filistin ile ilgili TBMM’de yaptığı konuşmada bu ifadeyi kullandığı belirtilse de, bu iddia doğrulanamamaktadır. İddianın silsilesi incelendiğinde önemli tutarsızlıklar görülmektedir.
Detayları kısaca özetleyerek vecizenin “yokluğunun” sebeplerine değinecek olursak:
- 1927-1938 yılları arasında İçişleri Bakanlığı (Dahiliye Vekâleti) görevini üstlenen Şükrü Kaya 20 Ağustos 1937’de Başbakanlığa bir resmi yazı gönderir. Günümüzde Devlet Arşivleri’nde muhafaza edilen bahse konu resmi yazıda Bombay Chronicle gazetesinin 27 Temmuz 1937 tarihli nüshasında ‘Filistin’e el sürülemez, Kemal Paşa Avrupa’ya ihtar ediyor’ başlığıyla bir yazı yayımlandığı belirtilerek ilişikte yazı örneği sunulur.
Hakimiyet-i Milliye Gazetesi’nin haberini kaynak göstererek Bombay Chronicle gazetesinin yaptığı bir haberin İçişleri Bakanı Şükrü Kaya tarafından Başbakanlığa gönderildiği resmi yazı
- Bu yazı, yurt dışında Atatürk’ün söylemlerinin nasıl yankı bulduğuna dair bir bilgi notu hüviyetindedir. Atatürk’ün bu sözü söylediğini iddia eden bir yazı değildir.
- Bombay Chronicle Atatürk’ün, “Filistin’e El Sürülemez” (“Hands off Palestine”) ifadesini kullandığı iddiasını aktardığı 27 Temmuz 1937 tarihli haber metni, Dahiliye Vekili Şükrü Kaya imzalı yazı ekinde şu şekilde Türkçemize çevrilmiştir:
“Filistin’e El Sürülemez
Kemal Paşa Avrupa’ya İhtar Ediyor
Türkler Mukaddes Topraklarda, Yabancı Hâkimiyetine Tahammül Etmeyeceklerdir.
Türkçe ‘Hâkimiyet-i Milliye’ gazetesi, Kemal Atatürk’ün Millet Meclisi’nde irâd etmiş olduğu nutuktan bahsediyor; aşağıdaki satırlar, bu nutkun Filistin’e taâlluk eden kısmından alınmıştır.
‘Arapların, Avrupa siyâsetine nüfuz edemeyip, bu sözde ‘istiklâl’ kelimesine inandıkları ve bu uğurda Arap memleketlerini Avrupa Emperyalizmine esir kıldıkları, çok şayân-ı teessüftür.
Kemal Atatürk’ün, Filistin’in, Arabistan’da vuku bulacak harekâtın merkezini teşkil ettiği takdirde, bura Araplarına yapılacak herhangi bir fenalığa, Türklerin de tahammül edemiyeceğini söylemektedir.
‘Arapların arasında mevcut olan karışıklığı ve hoşnutsuzluğu, kimse bizim kadar bilemez. Biz, vâkıa birkaç sene Araplar’dan uzak kaldık. Fakat şimdi kendimize kâfi derecede güvenip ve kudretimizi bildiğimiz için, İslâmiyet’in mukaddes yerlerinin, musevilerin ve hıristiyanların nüfuzu altına girmesine mâni olacağız. Binaenaleyh şunu söylemek istiyoruz ki buraların Avrupa Emperyalizmi’nin oyun sahası olmasına müsaade etmiyeceğiz. Biz şimdiye kadar dinsiz ve İslâmiyete lâkayt olmakla ittiham edildik; fakat bu ittihamlara rağmen, Peygamber’in son arzusu, yâni mukaddes toprakların, daima İslâmiyet hâkimiyetinde kalmasını temin için, hemen bugün kanımızı dökmeye hazırız. Cedlerimizin Selâhaddin’in idaresi altında, uğrunda Hıristiyanlarla mücâdele ettikleri toprakların, yabancı hâkimiyeti ve nüfuzu altında bulunmasına müsaade etmiyeceğimizi beyân edecek kadar, bugün, Allah’ın inâyetiyle kuvvetliyiz. Avrupa, bu mukaddes yerlere temellük etmek için, yapacağı ilk adımda; bütün İslâm âleminin ayaklanıp, icraata geçeceğine şüphemiz yoktur.”
(Kaynak: Mehmet Akif Okur)
(Kaynak: Mehmet Akif Okur)
- Bombay Chronicle gazetesinin haberindeki aktarımına kaynak olarak sunduğu Hâkimiyet-i Milliye gazetesi bu tarihte yayında değildir. Hâkimiyet-i Milliye gazetesi, 28 Kasım 1934’ten itibaren “Ulus” adını almıştır. Ulus gazetesinin (Bombay Chronicle’ın haberinin yayımlandığı tarih öncesinde ya da sonrasında) Atatürk’ün iddia olunan ifadeleri kullandığına dair bir aktarımı bulunmuyor.
- Atatürk’ün “Filistin’e el sürülemez” ifadesini TBMM’de 1937 yılı Temmuz ayındaki bir oturumda söylediği iddiası ise varoluşsal bir hata içermektedir. Çünkü, 1937 yılı Temmuz ayında TBMM tatildedir. İlgili yıla dair TBMM tutanaklarında Temmuz ayına ilişkin bir kayıt yer almamaktadır. Meclis tatilde iken de olağanüstü bir toplantı düzenlenmemiştir.
- Temmuz öncesindeki aylardaki tutanaklar incelendiğinde ise bu sözün varlığına rastlanamamaktadır. Ayrıca tutanaklarda, bahse konu tarihlerde Filistin konusunun Meclis’te ele alındığının izi de görülememektedir.
- Atatürk’ün kayıtlı ya da kamuoyunun bilgisi dahilindeki vecizelerinin hiçbirinde bu ifade yer almamaktadır.
- Şükrü Kaya’nın Bombay Chronicle’ın haberini tahrif edip ya da haberi yanlış okuyup böyle bir yazı kaleme almadığı anlaşılmaktadır.
- Netice itibarıyla, Bombay Chronicle’ın yayımladığı haberdeki yanlışların bu iddianın kaynağını oluşturduğu düşünülmektedir.
Atatürk’ün “Filistin’e El Sürülemez” Dediği İddiasını Aktaran Köşe Yazarları
Bu vecizeyi Atatürk söylemiş gibi köşesine taşıyan yazarları sıralayalım:
T24‘teki “Atatürk: Filistin’e el sürülemez” başlıklı yazısıyla (19 Aralık 2017) Yalçın Doğan:
"27 Temmuz 1937. Atatürk Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde konuşuyor. Sözlerine ‘’Filistin’e el sürülemez’’ diye başladıktan sonra devam ediyor: ... "
Yeniçağ Gazetesi‘ndeki “Atatürk, Filistin ve Kutsal Topraklar” başlıklı yazısıyla (3 Şubat 2009) Altemur Kılıç:
"Bir okuyucumdan, e-posta ile aldığım bilgileri aynen naklediyorum: Mustafa Kemal Atatürk’ün Filistin ve Kutsal Topraklar’la ilgili olarak 1937’de Meclis’te yaptığı konuşma... ..."
Yeni Mesaj’daki “İsrail’in kuruluşunda Osmanlı Devleti’nin payı” başlıklı yazısıyla (23 Ağustos 2017) Furkan Talay:
"Yıkılan Osmanlı İmparatorluğu’ndan bir devlet kuran Atatürk’ün Filistin konusundaki görüşlerini de iyi analiz etmek gerekir. 27 Temmuz 1937 tarihinde Hakimiyet–i Milliye gazetesine verdiği demeç O’nun bu konudaki hassasiyetinin göstergesidir: ..."
* Mustafa Solak’ın “Atatürk’ün ‘Filistin’e El Sürülemez’ Diye Sözü Var Mı?” başlıklı yazısından istifade edilmiştir.