Fotoğrafın Atatürk’ün İstanbul Eminönü’ndeki Yeni Camii’deki Cenaze Töreninden / Namazından Olduğu İddiası

Fotoğraf, İstanbul Eminönü’ndeki Yeni Camii’deki Atatürk’ün cenaze namazı ya da törenini değil, 19 Kasım 1938 günü Atatürk’ün cenazesinin geçişini izleyen halkı gösteriyor. Eminönü Yeni Camii’nin kubbesi ve muvakkithanesi üzerinde görülen halk Atatürk’ün cenaze kortejinin geçişini beklemekteydi. Ancak burada Atatürk için resmî bir cenaze töreni düzenlenmemişti. Atatürk’ün cenaze namazı Eminönü Yeni Camii’de kılınmamıştı. Atatürk’ün naaşı, Dolmabahçe’den top arabasıyla Eminönü Yeni Camii’nden kortej eşliğinde geçirilerek Sarayburnu’na aktarılmış, orada da İzmit’e götürülmek üzere Yavuz Zırhlısı’na yüklenmiştir. 

 

Atatürk’ün cenaze namazının kılınmadığı iddiasının doğru olmadığını aktardığımız yazımıza ilaveten Atatürk’ün cenaze törenine dair gerçeği yansıtmayan bir başka iddia da, İstanbul Eminönü’ndeki Yeni Camii’de Atatürk için bir cenaze töreninin düzenlendiği ya da cenaze namazının Yeni Camii’de kılındığı yönünde.

Bu fotoğraf bir belgedir… Hani soruyor ya bazıları… “Atatürk’ün cenaze namazı hangi camide kılındı?” diye.. Saklayın bu fotoğrafı..” notuyla paylaşılan aşağıdaki fotoğrafın Atatürk’ün 19 Kasım 1938 tarihinde İstanbul Eminönü’ndeki Yeni Cami’deki cenaze töreninden olduğu öne sürülen fotoğraf şu şekilde:

 

Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Kasım 1938 tarihinde Eminönü Yeni Cami’de Cenaze Töreninden Olduğu İddia Edilen Fotoğraf

 

Fotoğrafta caminin önünde görülen yapı Yeni Cami Muvakkithanesi olarak tanınmaktadır. 1952 yılında kapatılana kadar Yeni Camii’nin muvakkithanesi halkın saatlerinin doğruluğunu teyit etmelerine imkân tanımayı sürdürmüştü (Fotoğrafın çekildiği açılardan günümüz görüntüleri için şu ve bu görüntüler incelenebilir).

Atatürk’ün cenaze töreninin 19 Kasım 1938 tarihinde İstanbul Eminönü’ndeki Yeni Cami’de gerçekleştirildiği iddiası ve bu iddiaya mesnet olarak sunulan fotoğraf aslında tam olarak doğruyu yansıtmıyor. Fotoğrafta Eminönü Yeni Camii’nin kubbesi ve muvakkithanesi üzerinde görülen halk Atatürk’ün cenaze kortejinin geçişini beklemekteydi. Ancak, Atatürk’ün cenaze namazı Eminönü Yeni Camii’de kılınmamıştır. Eminönü’nde resmi bir cenaze merasimi de yapılmamıştır. Dolmabahçe’den top arabasıyla Sirkeci’ye getirilmiş olan Atatürk’ün naaşı, Eminönü Yeni Camii’nden kortej eşliğinde geçirilerek Sarayburnu’na aktarılmış, orada da İzmit’e götürülmek üzere Yavuz Zırhlısı’na yüklenmiştir. Fotoğrafta görülen kalabalık Yeni Camii’nin kubbeleri ve muvakkithanesi üzerindeyken Atatürk’ün cenaze kortejinin geçişini izlerken görüntülenmiştir.

Dolmabahçe’den ayrılan Atatürk’ün naaşı beraberindeki kortejle birlikte Tophane, Karaköy, Galata Köprüsü, Eminönü, Bahçekapı, Sirkeci, Salkımsöğüt, Gülhane Parkı, Sarayburnu güzergahını izlemiş ve burada Zafer Torpidosunun yardımıyla Yavuz zırhlısına aktarılmıştı.

Atatürk’ün naaşının Dolmabahçe’den Ankara Etnografya Müzesine olan yolculuğu şöyle özetlenebilir:

  • Dolmabahçe Sarayı’nda 10 Kasım 1938 günü sabahı 09:10’da hayata gözlerini yuman Atatürk’ün cenaze namazı naaş Dolmabahçe’den çıkarılmadan hemen önce 19 Kasım Cumartesi günü sabah 08:10’da camide değil Dolmabahçe Saray’ında bir odada kılınmıştır.
  • Cenaze namazı, Ord. Prof. Şerefettin Yaltkaya tarafından cenaze namazı kıldırılmıştır. Atatürk’ün cenaze namazının müezzinliğini Müezzin Hafız Yaşar Okur üstlenmiştir. Cenaze namazına katılan cemaatin sayısı tam olarak bilinmemekle birlikte 10-15 kişi arasında olduğu cenaze namazına katılanların şahitlikleri üzerinden anlaşılmaktadır.
  • Atatürk’ün cenaze namazı Türkçe kılınmıştır. Namazda “Allahu ekber” yerine “Tanrı uludur”, “es-selâmu aleyküm ve rahmetu’llah” yerine “esenlik üzerinize olsun” denilmiştir.
  • Atatürk’ün naaşını yer aldığı sanduka, cenaze namazından sonra  top arabasına konulmuştur. Sirkeci’ye getirilerek Zafer Torpidosunun yardımıyla Yavuz zırhlısına aktarılan naaş, İzmit’te trene aktarılarak Ankara’ya doğru yola çıkmış ve aynı günün akşamı 20.30’da Ankara’ya ulaşmıştır.
  • Cenazenin Dolmabahçe’den Etnografya Müzesi’ne yolculuğuna da binlerce kişi iştirak etmiştir.
  • 20 Kasım günü Ankara’da devlet erkânı ve halk tarafından karşılanan cenaze on iki general tarafından top arabasına koyulmuş ve yüz bir pare top atışıyla selamlanarak Türkiye Büyük Millet Meclisi önündeki katafalka konulmuştur.
  • Atatürk’ün naaşı 21 Kasım 1938 günü büyük bir cenaze töreni ile Ankara Etnografya Müzesi’ndeki geçici kabri olan katafalka yerleştirilmiş ve ziyarete açılmıştır.

 

19 Kasım 1938 tarihinde Yeni Camii'nin kubbesi ve muvakkithanesi üstünde Atatürk'ün cenazesini taşıyan kortejin geçişini bekleyen halk
19 Kasım 1938 tarihinde Yeni Camii’nin kubbesi ve muvakkithanesi üstünde Atatürk’ün cenazesini taşıyan kortejin geçişini bekleyen halk

 

Atatürk’ün naaşının Dolmabahçe’den Sarayburnu’na olan yolculuğu şöyle aktarılmaktadır (Behçet Kemal Çağlar (1955). Dolmabahçe’den Anıtkabir’e, Sel Yayınları, İstanbul’dan aktaran Tunç Boran (2011). “Atatürk’ün Cenaze Töreni: Yas ve Metanet”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi S 47, Bahar 2011, s. 487-520):

“Cenaze namazının kılınmasından sonra naaşın bulunduğu tabut, 19 Kasım 1938 günü 08.21’de, Dolmabahçe’den çıkarılarak top arabasına konuldu. Resmi nakil törenini oluşturan cenaze korteji saat 08.59’da hareket etti. Kortej, tramvay yolunu takiben Tophane, Karaköy, köprü yolu ile Eminönü Meydanı, Bahçekapı, Sirkeci ve Salkımsöğüt üzerinden Gülhane Parkı ve park içindeki yolu takiben Sarayburnu’na 12.26’da ulaştı.”

 

Atatürk’ün İstanbul’dan Ankara’ya sevk edilirken cenaze töreninden bir kare

 

Ulus Gazetesi’nin Atatürk’ün naaşının İstanbul’dan ayrıldığı günün ertesi günü olan 20 Sonteşrin (Kasım) 1938 tarihli baskısında birinci ve iç sayfalarında aktarılan haberde Atatürk’ün naaşının İstanbul’daki son anları ve Ankara’ya sevki süreci aktarılmıştır. Ancak, gazete yer alan satırlarda İstanbul’da Eminönü Yeni Camii önünde bir tören düzenlendiğine dair bir atıf yer almamaktadır.

 

Ulus Gazetesi’nin 20 Kasım 1938 tarihli sayısı (Fotoğraflar için Ümit Doğan‘a teşekkürler)

 

 

2 Yorumlar

  1. Sera.tülay Reply

    Öncelikle.bilgileriniz icin tskür ederim
    Aklima takilan bir sey oldu yanis anlamazsaniz,Atamiz 09:5 vefat etmisti .
    Peki cenaze namazi 08:5 kiliniyor onu
    Anlamadim defalarca yazinizi okudum .
    Özür dilerek soruyorum yada yanismimi
    Yazilmis Ben yurtdisinda yasiyorum ve tarihide hep okur bilgilenirm simdi genclerimiz malesef bilmiyorlar tarihi Atamizin neler yaptigini hayretler icinde kaliyorum.okulda ögretilmiyormu?
    Bilmemek ayip degil ögrenmemek Ayip.
    Bizler burda Ebebeyi olrak cocuklarimiza ögretmeye calisiyoruz vatanimizi sevmeyi Atamizin vatan icin neler yaptigini elimizden geldigi kadar ögretiyoruz.kürtürümüzü tarihimizi.Bu vatan hepimizin bilmiyorsak ögrenelim yada bir bilene soralim tskür ederim saygillarimla

Yorumunuzu yazınız...