Doğan Hızlan ve “Atatürk Kültür Merkezi Yangını” Hakkında Yanlışlar
İstanbul Taksim Meydanı’nda yer alan Atatürk Kültür Merkezi, kısaca AKM, yeniden inşa sürecinin yıkım aşamasının tamamlanmasının ardından temellerinin atılması ile birlikte başlamasıyla birlikte yeniden ülke gündemine geldi. Köşemenler de AKM’yi gündemlerine aldı; fakat, gözardı edilemeyecek ölçüde bazı yanlışlarla.
Örneğin, Doğan Hızlan’ın Hürriyet Gazetesi‘nin Kitap-Sanat ekinde 13 Şubat 2019 tarihinde yayınlanan “AKM’nin yandığı gece” başlıklı yazısında Atatürk Kültür Merkezi hakkında birtakım yanlış bilgiler sunduğu görülüyor:
"İstiklal Caddesi’ne indiğimizde, AKM’nin yandığını öğrendik."
Doğan Hızlan, anılan köşe yazısında AKM’nin yandığını iddia etmiş; ancak, söz konusu yangına maruz kalan bina “Atatürk Kültür Merkezi” değil, “İstanbul Kültür Sarayı”dır. İstanbul Kültür Sarayı, 12 Nisan 1969 tarihinde Devlet Opera ve Balesi ve Devlet Tiyatroları’nın eserlerini icra etmesi amacıyla açılan binadır. Söz konusu binada 27 Kasım 1970 tarihinde meydana gelen; ancak, can kaybı yaşanmayan büyük yangın neticesinde bina tekrar onarılarak 1977 yılında yeniden açılmış ve “Atatürk Kültür Merkezi” adını almıştır. Yani, söz konusu olan “Atatürk Kültür Merkezi Yangını” ya da “AKM Yangını” değil, “İstanbul Kültür Sarayı Yangını”dır.
"Yanılmıyorsam o gece A. Turan Oflazoğlu’nun yazdığı ‘IV. Murat’ operası sahnelenmişti."
Yanılıyor halbuki. Yangının yaşandığı gece İstanbul Kültür Sarayı’nda Ankara Devlet Tiyatrosu’nun Arthur Miller’den sergilemekte olduğu “Cadı Kazanı” oyunu sahneleniyordu. Anılan oyun sahnelenirken yangın çıktı.
Doğan Hızlan’ın yangın gecesinde A. Turan Oflazoğlu’nun yazdığı ‘IV. Murat’ oyununun sahnelendiğini sanmasının sebebi, söz konusu oyunun galası için Topkapı Sarayı’ndan getirtilmiş olan aralarında IV. Murad’a ait bir kaftanın da yer aldığı eşyaların da yanmış olduğundan hareketle yanlış algıya düşmüş olması büyük ihtimalle.
İlaveten, A. Turan Oflazoğlu’nun yazdığı “IV. Murat” adlı eser “opera” değil “tiyatro” oyunudur.
"Büyük Salon dışında yan kapıdan girilen bir de küçük salon vardı. Burada da tek kişilik oyunlar oynanır, filmler gösterilirdi."
AKM’nin mimarisi hakkında hatalı bilgiler sunmuş Doğan Hızlan. AKM’deki (konser salonu olarak da bilinen) “küçük salon”, “büyük salon”un hemen altındadır. Büyük salon merdivenlerinin hemen yanından, dışarı çıkmaksızın fuayeden inilen yerdedir. Doğan Hızlan’ın bahsettiği, dışardaki yan kapıdan girilen yer “oda tiyatrosu” ve “sinema salonu”dur, “küçük salon” değil. Oda tiyatrosunda ise sadece tek kişilik oyun oynanmaz ve film gösterimi yapılmazdı.
Engin Ardıç ve Atatürk Kültür Merkezi’nin Açılışı
Engin Ardıç, Sabah Gazetesi’nde 17 Ekim 2013 günü yayınlanan “Vasatlık” başlıklı köşe yazısında Atatürk Kültür Merkezi’ne dair birtakım hatalar yapmış:
"Çiğnene çiğnene uzamış sakızlar evirilip çevirilip gene suratımıza yapıştırılıyor. Bunlardan biri "Ayasofya'nın yeniden cami yapılması", öteki de "AKM tabir edilen İstanbul Operası'nın yıkılıp yeniden yapılması"..."
Atatürk Kültür Merkezi (AKM) sadece opera binası olarak anılmıyor ki… Opera, bale, tiyatro, konser ve kongre etkinlikleri de gerçekleştiriliyor AKM’de…
"Bir imam bulup konuşturuyorsun, adam kendi meşrebince elbette "cami yapılsın" diyor, hemen dayıyorsun müşterilerine... Böylece "suşi" seven yüksek sosyetenin "bulgurla beslenen kıllı ve kısa bacaklı adamlar ırzımıza geçecekler" korkusu, "bunlar Ayasofya'yı da cami yapacaklar" endişesiyle desteklenip körükleniyor. Hemen arkasından "ay vallahi Çamlıca'ya da cami yapacaklar şekerim" korkusu bastırıyor."
Yazısının üzerinden 3 sene geçti. Çamlıca Camii bitmek üzere. Bazılarının korkusu gerçeğe dönüştü yani.
"Bu sıradan bina bize "Ata'mızdan yadigâr" kalmış falan da değildir üstelik. (12 Mart darbesinden önce "Kültür Sarayı" denirdi, darbeciler ille Atatürk'ü de işin içine kattılar.)"
1970 yılındaki yangının ardından AKM 6 Ekim 1978 tarihinde tekrar açıldı. Bu tekrar açılışta İstanbul Kültür Sarayı olan ismi AKM’ye çevrildi. Yani, Engin Ardıç’ın sandığının aksine, 12 Mart darbecilerinin AKM’nin isim değişikliği ile bir ilgisi yok.
* Tespitleri için Ekşisözlük’ten ahmetfirat‘a teşekkürlerimizi sunarız.