Asgari Ücret Zammı Son 50 Yılın En Yükseği DEĞİL

Yapılan Asgari Ücret Zammının Son 50 Yılın En Yükseği Olduğu İddiası Doğru Değil

2022 yılında geçerli olacak asgarî ücret tutarı brüt 4.594,60 TL net 4.250 TL oldu. Böylelikle asgarî ücret 2022 yılında yüzde 50 seviyesinde artmış oldu.

Asgari ücrete yapılan % 50’lik zam ise gerek yetkililer gerekse sosyal medya kullanıcıları tarafından Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en yüksek artışı olarak lanse edildi.

Örneğin, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, asgari ücret zammının son 50 yılın en yükseği olduğunu şöyle ileri sürmüştü:

“Yüzde 50 oranında bir artışla son 50 yılın en yüksek asgari ücret zammını yaptık. Sosyal devlet bilinciyle emeğin yanında olmaya devam ediyoruz. Asgari ücretimiz 2022 itibariyle 4250 TL’dir!”

Konuya ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı internet sitesinde yayımlanan metinde de bu hatalı bilgi şöyle paylaşıldı:

“2022 yılı asgari ücreti Brüt 5.004 TL, Net 4.253,4 TL oldu.

Bu artış ile net asgari ücrette, 2021 Kasım ayı enflasyon oranının yaklaşık 30 puan üzerinde artış oldu.

Böylece Türkiye tarihinde bir ilk olarak net asgari ücrete bir önceki yıla göre % 50’nin üzerinde artış yapılmış oldu.“

İLAVE: 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak asgarî ücret (700 lirası asgari ücret desteği olmak üzere) 17 bin 2 TL olarak açıklandı. Yapılan asgarî ücret zammı yine tarihin en yükseği olarak lanse edildi.

Cem Küçük: “Asgari ücretin dolar bazında 578 dolar oldu. Cumhuriyet tarihinin en yükseği. “Şu an dolar 29-30 TL seviyesinde. Euro 30 TL seviyelerinde. 2002’de asgari ücretin dolar bazındaki karşılığı 126 dolardı. AK Parti’nin 2004-2005-2006 yıllarında 280-290 dolar seviyesindeydi ki AK Parti’nin en iyi dönemiydi 2010’a kadar olan dönem. Şu an asgari ücretin dolar bazındaki karşılığı 578 dolar. Haliyle bu yüzde 50 zam gelince herkes ürünlerine belli oranda zam yapacak. Ama devlet çok zam yapmazsa elektrik, doğal gaz ürünlerine rakam 578 dolarda kalır. Özel sektörde çalışanlarında bu zamlarla en az yüzde 50 zam vermesi lazım ki o farklar korunabilsin.”

Öncelikle ülkemizde asgari ücret uygulamasının tarihine kısaca değinmekte fayda var.

Türkiye’de asgari ücret tespitine ilişkin ilk yasal düzenleme 1936 tarihli 3008 sayılı İş Kanunu ile yapılmış ancak, asgari ücret tespitlerine ilk kez 1951 yılında başlanabilmiştir. Bu nedenle asgari ücret uygulamasının başlangıç yılı olarak 1951 kabul edilebilir. 1951-1967 yılları arasında ise asgari ücret tespiti mahalli komisyonlar tarafından gerçekleştirilmişti. Günümüzde bu sürece katkı sunan asgari ücret tespit komisyonu ise 1967’de faaliyete geçirilmiştir. 1967 yılında gerçekleştirilen köklü değişiklikle, mahalli komisyonlar yerine merkezi nitelikteki “asgari ücret tespit komisyonu” oluşturulmuştur. 1951-1967 arası dönemde yerel düzeydeki katılımcılardan oluşan bir komisyon tarafından yerel ekonomik ve sosyal farklılıklar dikkate alınarak belirlenen asgari ücret 1974 yılından itibaren ulusal düzeyde belirlenmeye başlanmıştı (Adem Korkmaz (2004). “Bir Sosyal Politika Aracı Olarak Türkiye’de Asgari Ücret: 1951-2003”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 53-69). Sanayi ve Hizmetler Kesimi ile Tarım ve Orman Kesimi işçileri için daha önce Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nca ayrı ayrı olarak belirlenen Asgari Ücret 1.8.1989 tarihinden bu yana her iki kesim için tek rakam olarak belirlenmektedir. 2014 yılından itibaren asgari ücrette 16 yaş ayrımı kaldırılmıştır (Çalışma Bakanlığı (2008). Çalışma Hayatı İstatistikleri – 2008).

Konumuza dönecek olursak…

2022 yılı boyunca geçerli olacak asgari ücret için yapılan artış tarihin en yüksek oranı değil (Bu iddiayı getirenlerin reel değil nominal artış oranına odaklandığı görüldüğü için yazının devamında enflasyondan arındırılmış artış oranına değil manşet artış oranına odaklanılmıştır).

1974 yılında bu yana ulusal düzeyde hesaplanan 16 yaşını dolduran ve bekarlar İçin yıllara göre günlük ve aylık asgari ücretlerde yapılan artışlar incelendiğinde % 50’den yüksek zamların yapıldığı anlaşılıyor. Özellikle, hiperenflasyonist olarak nitelenebilecek 1990’lı yıllar boyunca asgari ücrete % 50’den fazla zam yapıldığı dönemler olmuştu.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yayımlanan istatistikler 2022 asgari ücret zammının tarihin en yükseği olduğunu çürütür nitelikte.

Bakanlık internet sitesinde paylaşılan Çalışma Hayatı İstatistikleri – 2000 adlı yayına ait tablolarda da geçmişte % 50’den yüksek oranda asgari ücret zammı yapıldığını görmek mümkün.

Söz konusu iki tablo şu şekilde birlikte sunulabilir:

“Çalışma Hayatı İstatistikleri – 2008” adlı yayında ise net asgari ücrette geçmişte % 100 üzerinde artış yapıldığı yıllara dair verilere rastlamak mümkün.

1974’ten bu yana belirlenen brüt asgari ücret tutarları ise şu şekilde derlenmişti:

DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR), 2022 yılı için belirlenen 4253 liralık asgari ücrete ilişkin ‘Son 45 yılın en yüksek artışı’ iddiasını doğru olmadığını belirtmişti.

DİSK-AR’ın ilgili sosyal medya paylaşım silsilesinde vurguladığı hususlar şu şekildeydi:

“Asgari ücretteki artışın son 45 yılın en yüksek artışı olduğu iddiası doğru değil! Asgari ücrette önemli olan artış oranı değil, alım gücü ve geçinmeye yetip yetmediğidir.

1976-2022 yılları arası ortalama brüt asgari ücret artışları aşağıdaki gibidir

 

“Asgari ücret geçmişte bugünkü artış oranından çok daha fazla artmıştır. Ancak enflasyon ve pahalılık nedeniyle bu artışlar eriyip gitmiştir. Önemli olan asgari ücretin alım gücüdür, artış oranı değil! Artış oranı tek başına yanıltıcı bir göstergedir.”

 

“Grafikle ilgili küçük bir düzeltme yapmak istiyoruz: 2022 yılı brüt asgari ücret artış oranı yanlışlıkla yüzde 40,7 yazılmıştır, doğrusu yüzde 39,9’dur. Artış oranı 0,8 puan daha düşüktür. İlginize teşekkür ederiz.”

1976-2022 yılları arası ortalama brüt asgari ücret artışlarını inceleyen kuruluşun paylaştığı yıllara göre brüt ortalama asgari ücret artışı grafiğinde 1996 ve 1999 yıllarında yapılan % 114’lük asgari ücret zamları tespit edilebiliyor (DİSK-AR’ın yayımladığı raporlar üzerinden söz konusu verilere erişim sağlanabilir (DİSK AR (2021). Asgari Ücret Gerçeği 2022 Raporu. İstanbul)).

Yeniden Refah Partisi Genel Başkanı Fatih Erbakan da bu iddianın doğru olmadığına sosyal medya paylaşımında şöyle değinmişti:

“Vurgulanması gereken önemli bir husus da, bu asgari ücret zammını “50 senenin en yüksek artışı” olarak lanse etmeleridir ki, bu tamamen asılsız bir iddiadır.

Çünkü Merhum Erbakan Hocamızın başbakan olduğu 54. Hükümet döneminde işçiye yüzde 100, memura yüzde 200, Bağkur emeklisine yüzde 320 maaş artışı sağlanarak dünya rekoru kırılmıştı.”

2024 yılında asgarî ücrette yapılan artışın tarihin en yüksek zammı olmadığını Özgür Demirtaş şu ifadelerle açıkladı:

“Cem bey o olaya öyle BAKILMAZ.

Size nasıl bakmanız gerektiğini öğreteyim: 2002 yılında Asgari Ücret 126 Dolardı, Şimdi 578 Dolardı denmez. Çünkü 2002 yılındaki 100 Doların Alabildiği ile şu anki 100 Doların alabildiği aynı değil. Dolar Enflasyonu var.

Bir gazeteci olarak böyle bir haber yapmadan önce Yapmanız gereken şey şu:

fred.stlouisfed sitesine gideceksiniz. Oradan CPIAUCSL datasını indireceksiniz. Bu Dolar Fiyat Endeksi.

Sonra 2002 başındaki Fiyat Endeksine bakacaksınız. Bir de Şu anki Fiyat Endeksine Bakacaksınız. Şu anki Endeksi 2002 başındaki endekse bölüp o günden bugüne Dolardaki enflasyonun ne olduğunu bulacaksınız. Ben sizin için bulayım: 1.7327.

Hah Şimdi o 578 Dolar dediğiniz şeyi bu rakama böleceksiniz. 578/1.7327 = 333 Dolar.

Demek ki Şu andaki Asgari Ücretin 2002 karşılığı bu kadar.

2016’daki karşılık ile de kıyaslarsanız o zamanki Asgari ücrete göre çok daha düşük.

Buna bir de Doların şu anda baskılandığı gerçeğini eklerseniz, asgari ücretin 2016’ya göre çok çok daha düşük olduğu ortaya çıkar.

Sevgiler.”