Hafızalarda “Açık Oy Gizli Sayım” İlkesiyle Hatırlanan “Şaibeli” Olarak Tanımlanan 1946 Genel Seçimleri

21 Temmuz 1946 tarihinde gerçekleştirilen Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) 8. dönem milletvekillerinin belirlendiği 1946 Genel Seçimleri demokrasi tarihimizde ilklere tanıklık edinilen bir seçimdi. Birinci Meşrutiyet’ten bu yana çift dereceli yapıda sürdürülen seçimler 1946 yılında tek dereceli şekilde gerçekleştirilmişti. Ancak seçimin en önemli özelliği Türkiye’nin siyasal yaşamındaki ilk çok partili seçim olmasıydı. 2 partinin yarıştığı ilk çok partili seçimde oy verebilmek için gerekli yaş sınırı da 22 idi (Ahmet Demirel (2014). Tek Partinin İktidarı: Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923-1946). İletişim Yayınları).

Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) yanı sıra Demokrat Parti’nin (DP) de katılım sağladığı seçimin ilginç bir yönü ise adli denetim dışında, açık oy, gizli sayım ve çoğunluk sistemi esasına göre gerçekleştirilmesiydi. “Açık oy gizli sayım” ilkesinin uygulanması sonucunda 1946 seçimleri demokrasi tarihimizde, gözlemlenen usulsüzlüklerden ötürü “hileli” ya da “şaibeli” seçim sıfatlarıyla tanımlanır hâle gelmiştir (Osman Akandere (2010). “1946 Genel Seçimleri ve Sonuçları Üzerinde İktidar ve Muhalefet Partileri Arasında Yapılan Tartışmalar“. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 2010, Cilt 26 , Sayı 76, sf: 1 – 26).

 

Yeni Şafak 2018 Yılında Yayımladığı Bir Haberde 77 Yaşındaki Üzeyir Arık’a 1946 Seçimlerinde Oy Kullandırılmadığını Aktarmıştı; Halbuki Arık 1946’da 5 Yaşındaydı

1946 seçimlerine ilişkin geçmişte Yeni Şafak Gazetesi ilginç bir anakronik iddiayı okurlarıyla paylaşmıştı.

Yeni Şafak’ın 15 Mayıs 2018 tarihli “Erdoğan’la devam” başlıklı haberindeki “1946’da CHP oy bile attırmadı” alt başlıklı bölümde 77 yaşında olduğu belirtilen Üzeyir Arık adlı bir vatandaşın 1946 yılında yapılan ilk çok partili ve tek dereceli seçimde kendisine oy kullandırılmadığı iddiasına yer vermişti.

Bahse konu bölüm şu şekilde idi:

1946’da CHP oy bile attırmadı

 

77 yaşındaki Üzeyir Ayık, Türkiye’nin millileşme hamlesinin Özal ile başlayarak Erdoğan yönetimiyle devam ettiğini söyledi. CHP döneminde milletin esir olduğunu anlatan Ayık, şunları söyledi: “1946 seçiminde oy kullandım. CHP vatandaşa oy bile attırmadı. Ben ve bir arkadaşım köy namına oy kullanmaya gittik. O yüzden Erdoğan’ın kıymetini bilmeli.”

 

1946 seçimlerinde oy kullandırılmayan
Yeni Şafak’ın 15 Mayıs 2018 tarihli “Erdoğan’la devam” başlıklı haberindeki “1946’da CHP oy bile attırmadı” alt başlıklı bölüm

 

Yeni Şafak’ın gözden kaçırdığı husus, 1946 yılındaki ilk çok partili seçim esnasında 5 yaşında olan Üzeyir Ayık’a oy kullanamamasının sebebi yaşının tutmamasıydı.

Hesabı basit. 2018-77=1941. 1946-1941=5.

Haber tarihinde 77 yaşında olduğu belirtilen Üzeyir Ayık, 1946 seçimlerinde 5 yaşındaydı Üzeyir Arık’ın 5 yaşında oy kullanamaması gayet normal bir durummuş aslında.

5 Mart 1934 tarihinde kadınlara oy kullanma hakkı verilmesiyle birlikte oy kullanma yaşı 22’ye yükseltilmişti. 1946 seçimlerinde de oy kullanmak için gerekli yaş sınırı 22 idi. 1946 seçimlerinde ilk kez oy kullanma yeterliğine sahip vatandaşın 2018 yılında 94 yaşında olması gerekirdi.

 

* Tespiti için Murad Çobanoğlu‘na teşekkürlerimizle…

** Kapak görseli: Freepik

 

Yorumunuzu yazınız...